طالبان اخیراً از توشیح قانون رسانههای همگانی خبر داده که براساس آن کارمندان رسانه و خبرنگاران میتوانند به کارشان ادامه دهند. ذبیحالله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان در دیدار با حجتالله مجددی، رئیس اتحادیه ژورنالیستان آزاد افغانستان به تازگی گفته که در روزهای نزدیک قانون رسانههای همگانی توشیح میشود. آقای مجاهد اما تاریخ دقیقی از توشیح این قانون را اعلام نکرده است.
پیش از این هم سخنگوی طالبان گفته بود که قانون رسانههای همگانی بازنگری شده و برای تایید ملا هبت الله آخوند زاده، رهبر طالبان به قندهار فرستاده شده است.
این درحالی است که پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان رسانهها با محدودیتهای گستردهای مواجه بوده و خبرنگاران نیز خشونت و سرکوب را تجربه کرده اند. از سوی هم در بیش از دو سال گذشته صدها کارمند رسانهای شغلشان را از دست داده و یا کشور را ترک کرده اند. پیشتر سازمان گزارشگران بدون مرز اعلام کرد که هم اکنون دو سوم از خبرنگاران در افغانستان شغلشان را از دست دادهاند. این نهاد همچنان گفته که از ۱۵ آگست سال ۲۰۲۱ میلادی تا اکنون بیش از ۸۰ درصد از خبرنگاران زن در افغانستان مجبور شدهاند که کار رسانهای شان را ترک کنند.
در کنار این، کارمندان رسانه در امر اطلاعرسانی از وجود تهدیدهای امنیتی، خشونت و بدرفتاری نیز رنج میبرند. در بیش از دو سال گذشته دهها خبرنگار و کارمند رسانه به عناوین گوناگون بازداشت و شکنجه شدهاند. هرچند که در برخی موارد طالبان گفتهاند دستگیری برخی خبرنگاران مرتبط با کار رسانهای آنان نبوده است اما ناظران بر عقیدهاند که طالبان با تهدید و ارعاب اصحاب رسانه از روند اطلاعرسانی و گردش اطلاعات به گونه واقع بینانه جلوگیری میکنند. به تازگی فدراسیون بینالمللی خبرنگاران (IFJ) هم گفته که خبرنگاران و کارکنان رسانهها در افغانستان تحت تسلط طالبان همچنان با آزار و اذیت و بازداشتهای خودسرانه روبهرو هستند.
از نبود قانون رسانهها تاعدم پاسخگویی به منابع رسانهای
نبود قانون رسانهها، عدم پاسخگویی مقامات مسئول به خبرنگاران و وضع محدودیتها بر کارمندان رسانه از سوی طالبان از چالشهای عمده فراراه کار رسانهای در کشور شمرده میشوند. گزارشها نشان میدهند که برخی خبرنگاران در این مدت موفق به دریافت اطلاعات از منابع مسئول نشدهاند. از سوی هم، عدم مصونیت اصحاب رسانه سبب شده که آنها در مواردی مورد بدرفتاری، شکنجه و بازداشتهای خودسرانه از سوی افراد و نهادهای مختلف قرار گیرند.
این همه اما در حالی اتفاق میافتد که در این سوی سخنگویان و برخی مقامات این گروه همواره از حمایت رسانهها سخن گفته و مدعیِ تقویت رسانهها و آزادی بیان شدهاند. آنچه اما رسانههای افغانستان را امروزه بیشتر تحت فشار قرار داده، عدم رعایت اصل «آزادی بیان» و نادیده گرفتن رهنمودها و قوانین بین المللی برای حمایت از رسانهها در کشور است. شاید بیشتر تاثیرات همین وضعیت باشد که اکنون بیش از نیمی از ۵۴۷ رسانه ثبتشده در افغانستان، عملا تعطیل شدهاند.
آنچه در شرایط فعلی جامعه ما یک ضرورت مبرم به حساب میآید وجود رسانههای بیطرف و واقعنگر است که با فعالیتهای درست و مثمرشان نقشی در جهت خودشکوفایی، توسعه و تنویر افکار عمومی ایفا میکنند؛ مشکلی که در این میان دیده میشود نبود زمینهی درست کار رسانهای و فقدان شرایط حمایتی از رسانه در کشور است؛ حالانکه اداره حاکم اگر در پی رشد جامعه و پیشرفت کشور باشد میتواند در این راه حامی و پشتیبان رسانهها باشد.
