به گزارش خبرگزاری معمار؛ چهارمین دور گفت‌وگوهای «روند آنتالیا» که روز دوشنبه، ۵ جوزا ۱۴۰۴، در شهر آنتالیای ترکیه آغاز شد، شاهد انتقادهای گسترده از «طرح موزائیک افغانستان» بود که از سوی دفتر هیأت معاونت سازمان ملل متحد (یوناما) تهیه شده است. اشتراک‌کنندگان این نشست، شامل فعالان مدنی، نمایندگان سیاسی و کارشناسان این طرح را به دلیل نادیده گرفتن نقش مردم، زنان و نیروهای دموکراتیک و دادن امتیازهای نابه‌جا به طالبان، به شدت مورد انتقاد قرار دادند.
نصیراحمد اندیشه، نماینده افغانستان در جنیوا، در سخنان افتتاحیه خود اظهار داشت که «طرح موزائیک افغانستان» مخالفان طالبان، زنان و جامعه مدنی را «کوچک‌نمایی» کرده و طالبان را به‌عنوان «ذی‌نفع اصلی» معرفی نموده است. وی افزود که در این طرح، مردم افغانستان، مدافعان حقوق بشر و نیروهای مدنی به‌عنوان «سایر ذی‌نفعان» در نظر گرفته شده‌اند، که این رویکرد نقش کلیدی این گروه‌ها را کم‌رنگ می‌کند. اندیشه هشدار داد که برخی نمایندگان سازمان ملل معتقدند نیروهای تبعیدی افغانستان اهمیت چندانی برای دخیل شدن در گفت‌وگوهای مربوط به آینده کشور ندارند.
مصطفی مستور، وزیر پیشین اقتصاد افغانستان، نیز در این نشست طرح موزائیک را ناکارآمد خواند و گفت: «این طرح نمی‌تواند سازوکار مناسبی برای عبور افغانستان از بن‌بست کنونی و حرکت به سوی تشکیل یک دولت فراگیر باشد.» او تأکید کرد که این طرح فاقد راهکارهای عملی برای حل چالش‌های سیاسی و اجتماعی کشور است.
در بخش ویژه‌ای از نشست، میزگردی درباره «طرح موزائیک افغانستان» برگزار شد که طی آن کارشناسان به تحلیل این طرح پرداختند. بسم‌الله تابان، کارشناس امنیتی، اظهار داشت که این طرح به‌نوعی «امتیاز» سازمان ملل به طالبان است. وی افزود که در این طرح، خواست‌های سازمان ملل از طالبان، مانند تشکیل دولت فراگیر و رعایت حقوق بشر، «مبهم، غیرقابل اندازه‌گیری و کلی» هستند، در حالی که خواست‌های طالبان، از جمله رفع تحریم‌ها و آزادسازی دارایی‌های مسدودشده، کاملاً واضح و قابل دسترس تعریف شده‌اند. تابان هشدار داد که اجرای این طرح می‌تواند به «عادی‌سازی ستم طالبانی» و به‌رسمیت‌شناختن این گروه منجر شود.
نبیله مصلح، فعال حقوق زنان، نیز در این میزگرد از نبود تعریف مشخص برای حضور نیروهای سیاسی-مدنی، به‌ویژه زنان، در این طرح انتقاد کرد. او اظهار داشت که طرح موزائیک هیچ اشاره‌ای به نقش زنان در سیاست و حکومت‌داری ندارد و صرفاً بر تعامل گروه تماس با طالبان متمرکز است، بدون توجه به نیازها و تنگناهای مردم افغانستان. مصلح این طرح را غیرنماینده خواست‌های واقعی جامعه افغانستان دانست.
«طرح موزائیک افغانستان» اخیراً توسط یوناما و با مشورت مقامات طالبان و نمایندگان جامعه بین‌المللی تهیه شده است. این طرح خواست‌های اصلی سازمان ملل و جامعه جهانی از طالبان را شامل تشکیل دولت فراگیر، رعایت حقوق بشر، به‌ویژه حقوق زنان، و مبارزه با تروریسم عنوان می‌کند. در مقابل، طالبان خواستار رفع تحریم‌ها، ادامه تعامل دیپلماتیک و آزادسازی دارایی‌های مسدودشده افغانستان در خارج از کشور شده‌اند.
نمایندگان سیاسی دولت پیشین افغانستان و فعالان مدنی پیش‌تر نیز از این طرح انتقاد کرده و گفته بودند که در تهیه آن به دیدگاه‌های آن‌ها توجهی نشده است. این انتقادها در نشست روند آنتالیا بار دیگر برجسته شد و اشتراک‌کنندگان خواستار بازنگری در این طرح و گنجاندن صدای مردم، زنان و نیروهای دموکراتیک در هرگونه برنامه برای آینده افغانستان شدند.
این نشست، که با هدف ایجاد گفت‌وگوی ملی فراگیر برای دستیابی به توافق سیاسی در افغانستان برگزار شده، بار دیگر نشان داد که هر طرحی برای حل بحران این کشور باید نقش همه گروه‌های اجتماعی، به‌ویژه زنان و جامعه مدنی، را به‌صورت عادلانه در نظر بگیرد.
