با تسلط طالبان بر افغانستان، تنشهای مرزی با کشورهای همسایه افزایش چشمگیری یافت. این برخوردها نه تنها تا با کشوری خاص، بلکه با اکثر همسایگان اتفاق افتاده است. بر اساس گزارشها این تنشها با پاکستان بیش از ۲۰ مورد، در مرز ایران ۸ مورد، تاجیکیستان ۳ مورد و دوبار در مرز ترکمنستان به وقوع پیوسته که عامل اکثر این وقایع مرزداران طالبان بوده اند.
طالبان همواره بر حُسن همجواری و روابط نیک با کشورهای همسایه تاکید داشته اند اما سوالی که مطرح میشود این است که چرا رویداهایی که سبب تنش در مرزهای کشورهای همسایه میشود، اتفاق میافتد؟
مهمترین عامل ایجاد تنشهای مرزی با همسایگان افغانستان، عدم آشنایی طالبان با اصول و قوانین بینالمللی مرزداری میباشد. عمدهی نیروهای طالبان افراد جنگجویی هستند که سالیان طولانی مشغول پیکار با حکومت مرکزی افغانستان بوده اند که از سواد و تخصص کافی برخودردار نبوده و اینک همان نیروها در مرزهای کشورهای همسایه مستقر و مشغول فعالیت میباشند که روشن است با حضور چنین افرادی، امکان تنش مرزی بیشتر خواهد بود.
یکی از شاخصه های سنجشِ شیوهی تعامل طالبان با همسایگان، شیوه مرزداری و تعامل آنان با طرف های مقابل است؛ به این معنی که چگونگی برخورد و تعامل طالبان با مرزداران کشورهای دیگر از عوامل مهم در تفاهم و گسترش روابط با همسایگان به شمار میآید. از سوی دیگر هر گونه ایجاد تنش و اقدامات نامتعارف موجب تیرگی در روابط با کشورهای همجوار خواهد شد که پیامدهای خوبی به همراه نخواهد نداشت.
شاید تنشهای کوچک مرزی از سوی مقامات طالبان بی اهمیت تلقی گردد اما این موضوع از نظر مقامات کشورهای همسایه یک تهدید و خطر به شمار میآید و سران طالبان باید آن را جدی بگیرند.
طالبان باید نیروهای مرزبان خود را آموزش بدهند تا از ایجاد درگیریهای هرچند کوچک جلوگیری شود. رعایت حُسن همجواری و درک واقعیتهای جاری در ایجاد تفاهم و همکاری متقابل میان افغانستان و کشورهای همسایه کمک چشمگیری را در بهبود روابط خواهد داشت.
آموزش به مرزداران افغانستان با استفاده از ظرفیتهای منطقهای و بینالمللی امکان پذیر میباشد. طالبان میتوانند از سازمان ملل و کشورهای همسایه درخواست ارسال نیروهای آموزشی کنند تا مرزبانان آنان را با قواعد و قوانین مرزداری آشنا نمایند. برگزاری نشست ها و جلسات توجیهی از دیگر راههای کاهش تنش های مرزی به حساب میآید؛ تعامل مداوم و گفتگوی رودروی نیروهای مرزبانی سبب میشود تا سوء تفاهمات کمتر شود و زمینههای همکاری و تقویت روابط بیشتر گردد.
شاید رویدادهایی در مرزهای افغانستان با همسایگان به وجود بیاید که هیچ طرفی مسئول آن نباشد، اما لازم است که طرف های مقابل با صبر و حوصله آن را بررسی نموده و بر اساس نظر کارشناسی اظهار نظر و اقدام نمایند تا گرفتار اقدامات احساسی و هیجانی نگردند.
بنا براین روابط نیک با همسایگان از ضرورت های مهمی است که باید با آن توجه ویژه شود؛ زیرا تنشها نه تنها سودی برای طرفین ندارد بلکه بر روابط دوستانه و برادارانه اثر نامطلوب و مخرب خواهد داشت.