پس از فروپاشی نظام سیاسی در افغانستان قیمت کالاهای اولیه در بازارهای کشور به گونه بی‌سابقه افزایش یافت که شهروندان می‌گویند که با چنین قیمت‌ها توان خرید مواد اولیه را ندارند.
در نزدیک به دو سال حاکمیت طالبان در افغانستان، کاهش بهای افغانی در برابر ارزهای خارجی سبب افزایش بی‌سابقه کالاهای اولیه در بازارهای افغانستان شده است.
همزمان با افزایش بهای دالر امریکایی در بازارهای افغانستان نرخ تمام کالاها مخصوصاً مواد اولیه به گونه بی‌سابقه افزایش یافته است و این افزایش قیمت به مدت دو سال همچنان ادامه دارد.
شماری از شهروندان کابل می‌گویند، به دلیل اینکه اکثر مواد در کشور با ارز خارجی به ویژه دالر خریدداری می‌شود به همین دلیل با کاهش قیمت افغانی بهای مواد اولیه در افزایش می‌یابد.
در همین حال مسئولان شهرداری کابل از یک‌ونیم سال به این‌سو پروسه نظارت و کنترول بازارها را روی دست گرفته و با توزیع نرخ‌نامه‌ها می‌خواهند بازارها را کنترول کنند.
توزیع نرخ‌نامه به بازار با شکایت شهروندان مواجه شده که برخی از فروشندگان می‌گویند که آنها کالاها را با قیمت بالا می‌خرند ولی در نرخ‌نامه قیمت آنها کمتر از قیمت خریداری شده است.
عباس نیکزاد یکی از دکانداران در شهر کابل در صحبت به خبرگزاری معمار می‌گوید که با سقوط نظام سیاسی و افزایش بی‌‌پیشینه دالر در بازار نرخ‌های مواد اولیه در افغانستان افزایش یافته است. وی افزود که این افزایش همچنان ادامه دارد و با اندک تغییرات بالا و پایین می‌شود.
نیکزاد می‌افزاید که فقر و بیکاری توان خرید مردم را پایین آورده و مردم پول کافی برای خرید مواد اولیه را ندارند.
سید احمد یکی از عمده فروشان شهر کابل به خبرگزاری معمار گفت که در حال حاضر یک بوری ۵۰ کیلویی آرد ۱۸۰۰ تا ۱۹۰۰ افغانی در بازار فروخته می‌شود. یک بوری ۲۴.۵ کیلویی برنج سیله اول به قیمت ۳۰۰۰ افغانی فروخته می‌شود و روغن ۵ کیلویی ۵۰۰ تا ۵۵۰ افغانی فروخته می‌شود.
همچنان سید محسن میرزایی یکی از فروشندگان مواد اولیه در شهر کابل به خبرگزاری معمار می‌گوید که قیمت‌ها نسبت با دوران جمهوریت بالا است ولی نسبت به سال ۱۴۰۱ ارزان‌تر شده است.
میرزایی همچنین گفت: نرخ‌نامه که از سوی شهرداری کابل برای تعیین نرخ صادر می‌شود با قیمت بازار مطابقت ندارد، گاهی زیر قیمت است و گاهی بالای قیمت.
وی می‌گوید: نرخ‌نامه شهرداری طبق قانون بازار برابر نیست یک روز بالاتر از خرید ما است و یک روز پایین‌تر از فروش ما است. نرخ‌نامه در هر صورت‌اش با قیمت بازار مطابقت ندارد.
میرزایی می‌گوید که حکومت طالبان باید روی تولیدات داخلی بیشتر تمرکز کند و زمینه رشد و تولید محصولات را در داخل کشور فراهم سازد.
علی سینا یکی از شهروندان کابل به خبرگزاری معمار می‌گوید که توان خرید مردم پایین است.
وی گفت: مردم بیکار هستند و کسانی هم که کار دارند معاش شان کم است و قیمت مواد اولیه در بازار چندین برابر از گذشته است، به همین خاطر دسترخوان مردم خالی است.
این در حالی است که بعد از فروپاشی نظام سیاسی در افغانستان نرخ پول افغانی در بازار تغییر زیادی نکرد.
در حال حاضر یک دالر کمتر از ۸۶ افغانی در بازارها به فروش می‌رسد.
کارشناسان اقتصادی می‌گویند، یکی از دلایل اصلی ثابت بودن افغانی در بازار این است که میلیون‌ها دالر به صورت هفته‌وار به افغانستان فرستاده می‌شد.
وزارت اقتصاد طالبان نیز افزایش صادرات، گردآوری مالیه و جلوگیری از قاچاق دالر را از عوامل مهم ثبات ارزش افغانی در برابر ارزهای دیگر می‌داند.
عبداللطیف نظری، معین مسلکی وزارت اقتصاد طالبان به خبرگزاری معمار گفت که عوامل مختلف مثل افزایش صادرات، جمع‌آوری مالیات، جمع‌آوری تعرفه‌های گمرکی از مرزها، ریشه‌کن شدن فساد، جلوگیری از قاچاق دالر به بیرون از کشور و نظارت همه‌جانبه حکومت، در ثبات ارزش پول افغانی نقش مهم را ایفا کرده است.
با این همه اما، شهروندان از نبود کار، فقر روز افزون و افزایش قیمت‌ها شکایت دارند و می‌گویند که طالبان باید روی نرخ‌ها در بازار کنترول داشته باشند.
از سوی هم نعمت الله بارکزی، سخنگوی شهرداری طالبان در کابل به خبرگزاری معمار می‌گوید که بیشتر از ۲۱ ماه می‌شود در شهر کابل نرخ‌نامه توزیع شده است.
بارکزی افزود: این نرخ‌نامه مطابق با کمیسیون که ایجاد شده، بعد از یک محاسبه دقیق نرخ‌ها را در شهر کابل توزیع می‌کند که در این نرخ‌نامه در حدود ۳۰ قلم اجناس وجود دارد و این اجناس به گونه مشخص مواد اولیه است.
آقای بارکزی افزود: در تمام نقاط شهر کابل نرخ‌نامه لازم‌الاجرا است که در بخش تطبیق نرخ‌نامه کمیسیون ایجاد شده به شمول تمام آمریت‌های تنظیم مارکیت‌های شهرداری کابل که فعال هستند آنها وظیفه چک و کنترول را دارند، گزمه‌ها وجود دارد. بازهم با وجود گزمه و کنترول اگر کسی از شهروندان شکایت داشته باشند می‌توانند با تماس به بخش مربوطه شکایت کنند.
در همین حال، ظاهر بهزاد، کارشناس مسایل اقتصادی به خبرگزاری معمار گفت: ماهانه به گونه چشم‌گیر و برخی هفته‌ها تا ۱۲۰ میلیون دالر در سه نوبت تحت نام کمک‌های بشر دوستانه به افغانستان برای کنترول نرخ افغانی در بازار وارد کشور‌می‌شود که با لیلام بخشی از این دالرها در بازار طالبان تا کنون توانسته نرخ افغانی را در مقابل دالر ثابت نگهدارد.
آقای بهزاد افزود: یکی از دلایل بلند بودن قیمت مواد اولیه در بازارها بلند بودن تعرفه گمرکی در محصولات وارداتی جهت سیاست سب‌سایتی توسط طالبان برای حمایت از محصولات داخلی می‌تواند باشد. عامل دوم افزایش قیمت‌ها در بازارهای کشور بلند رفتن هزینه ترانزیت است. بنابر این کالاهای اولیه در بازارهای کشور به قیمت بلند به دسترس مردم قرار می‌گیرد.
گفتنی است که با روی کار آمدن طالبان در افغانستان میلیون‌ها تن از کارمندان دولتی بیکار شدند. فقر و بیکاری هر روز در حال افزایش است، بهای مواد اولیه در بازار بلند است، توان خرید مردم پایین است.
سازمان‌ملل‌متحد همواره از بروز یک بحران بزرگ انسانی در افغانستان هشدار داده و می‌گویند که حدود ۲۸ میلیون نفر از شهروندان افغانستان زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
