آزادی مذهبی، یکی از بنیادی‌ترین حقوق بشری و اسلامی است که نه تنها در منشورهای بین‌المللی حقوق بشر مورد تأکید قرار گرفته، بلکه ریشه در تعالیم روشن قرآن و سنت پیامبر اکرم(ص) دارد. قرآن کریم به صراحت می‌فرماید: «لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ» (بقره: ۲۵۶)؛ یعنی ایمان و باور دینی هرگز با اجبار سازگار نیست. امام علی(ع) نیز در نامه‌ی تاریخی به مالک اشتر، با اشاره به تنوع دینی و فکری مردم، هشدار می‌دهد که حاکم باید نسبت به همه اقشار و ادیان جامعه با عدالت و مهربانی رفتار کند، چرا که «مردم یا برادر دینی تو هستند یا در آفرینش همانند تو.»
با این حال، گزارش تازه‌ی کمیسیون امریکا در امور آزادی مذهبی بین‌المللی نشان می‌دهد که طالبان در چهار سال گذشته، نه تنها این اصل الهی و انسانی را نادیده گرفته‌اند، بلکه آزادی مذهبی را به طور کامل از میان برده‌اند. این کمیسیون هشدار داده است که اقلیت‌های مذهبی افغانستان ــ از شیعیان و اسماعیلیه گرفته تا سیک‌ها و هندوها ــ هر روز در معرض تهدید، آزار، بازداشت‌های خودسرانه و حذف از زندگی اجتماعی قرار دارند.
آنچه بر شیعیان افغانستان، به‌ویژه در ایام محرم، می‌رود دردناک و غیرقابل توجیه است. محدود کردن برگزاری عزاداری‌ها، فشار بر مساجد و حسینیه‌ها و تهدید عزاداران، نه ریشه در اسلام دارد و نه در عقلانیت سیاسی. تاریخ گواه است که هر حکومتی که بر سرکوب عقاید و باورهای دینی مردم پای فشرده، سرانجام در برابر موج خشم و مقاومت ملت‌ها شکست خورده است. طالبان اگر اندکی به سرنوشت حکومت‌های پیشین بیندیشند، باید دریابند که تکرار خطاهای گذشته، همان مسیر سقوط را برای آنان رقم خواهد زد.
نکته‌ای دیگر آن است که در دوران جمهوریت، مذهب جعفری به رسمیت شناخته شد؛ اقدامی که نشانه‌ای از احترام به تنوع مذهبی افغانستان بود. اما طالبان با لغو آن، نه تنها یک حق به رسمیت‌شناخته‌شده را نقض کردند، بلکه پایه‌های همزیستی مسالمت‌آمیز میان اقوام و مذاهب را متزلزل ساختند. این تصمیم، در تضاد کامل با اصول اسلامی، اخلاقی و انسانی است.
به طالبان یادآور می‌شویم که اسلام دین رحمت است، نه اجبار و خشونت. پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «إِنَّ الدِّينَ يُسْرٌ» (همانا دین آسان است).آیا حذف زنان از عرصه عمومی، سرکوب باورهای مذهبی و تحمیل یک قرائت خشک از اسلام، با این آموزه سازگار است؟
از طالبان انتظار می‌رود اگر اندکی به آینده کشور و بقای خود می‌اندیشند، مسیر خرد و عدالت را برگزینند. احترام به اعتقادات و آزادی‌های مذهبی نه یک امتیاز سیاسی، بلکه یک ضرورت دینی و انسانی است. شیعیان، اسماعیلیان، سیک‌ها و هندوها بخشی جدایی‌ناپذیر از بافت اجتماعی افغانستان‌اند. حذف آنان، به معنای بریدن ریشه‌های تنوع و همزیستی در این سرزمین است.
توصیه‌های خیرخواهانه به طالبان:
- از قرآن و سیره پیامبر بیاموزید که ایمان به زور تحمیل نمی‌شود.
- از امام علی(ع) بیاموزید که عدالت بدون تبعیض میان پیروان ادیان و مذاهب، شرط بقای حکومت است.
- از تاریخ بیاموزید که حکومت‌های استبدادی و انحصارطلب در افغانستان و منطقه، همواره در برابر تنوع ملت‌ها شکست خورده‌اند.
- به حقوق شهروندان احترام بگذارید تا آینده‌ای پایدار و با ثبات برای افغانستان رقم بخورد.
طالبان امروز در برابر آزمونی سرنوشت‌ساز قرار دارند: یا با احترام به آزادی‌های دینی و مذهبی، مسیر همزیستی، عدالت و مشروعیت را انتخاب کنند، یا همچون حکومت‌های پیشین، در گرداب انحصار و استبداد غرق شوند و سرانجامی جز سقوط نداشته باشند. مردم افغانستان سزاوار امنیت، آزادی و کرامت انسانی‌اند. تاریخ نشان داده است که صدای وجدان ملت‌ها خاموش‌شدنی نیست؛ دیر یا زود، این صدا بر هر نظام سرکوبگر پیروز خواهد شد.
