وضعیت مرز ایران و افغانستان امروز

مرز دوغارون در تیر و مرداد ۱۴۰۴ (ژوئن–ژوئیه ۲۰۲۵) با افزایش بازگشت مهاجران افغان از ایران، یکی از پررفت‌وآمدترین و حساس‌ترین نقاط مرزی کشور بوده است.
گزارش‌های نهادهای بین‌المللی، از جمله کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR)، حاکی از آن است که طی هفته‌های اخیر هزاران نفر از طریق مرز دوغارون به افغانستان بازگشته‌اند.
شرایط جوی گرم و خشک منطقه، همراه با ازدحام جمعیت، فشار زیادی بر توان امدادرسانی وارد کرده و فعالیت‌های انسان‌دوستانه را کمی به چالش کشیده است. با این حال، مرز همچنان باز و فعال است و عبور و مرور با نظارت نهادهای مربوطه ادامه دارد.

مرز دوغارون کجاست؟

مرز دوغارون در جنوب شرقی ولایت خراسان رضوی و در نزدیکی شهرستان تایباد قرار دارد. این گذرگاه رسمی، در سمت افغانستان با نام اسلام‌قلعه شناخته می‌شود و از مهم‌ترین نقاط اتصال دو کشور در زمینه‌های بازرگانی، ترانزیت و رفت‌وآمد انسانی به شمار می‌رود.
همچنین، مرز دوغارون محل استقرار دفتر میدانی سازمان ملل برای پناهندگان (UNHCR Field Unit Dogharoun) است و به‌عنوان تنها گذرگاه رسمی خروج پناهجویان افغان از ایران شناخته می‌شود.

مرز ایران و افغانستان

مرز مشترک ایران و افغانستان به طول حدود ۹۲۱ کیلومتر، از سه‌راهی مرزی با ترکمنستان در شمال شرق آغاز شده و تا نقطه مرزی با پاکستان در جنوب شرق امتداد دارد. این مرز از استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان عبور می‌کند و شامل مناطق عمدتاً خشک و بیابانی است.
در سال‌های اخیر، برای ارتقای امنیت و کنترل ترددها، دیوار مرزی در برخی مناطق احداث شده و فعالیت‌های مرزبانی و گمرکی افزایش یافته است. مرز دوغارون در این میان یکی از نقاط کلیدی و پرتردد محسوب می‌شود.

فاصله مشهد تا مرز دوغارون

شهر مشهد، مرکز ولایت خراسان رضوی، در فاصله‌ای حدود ۲۲۰ تا ۲۴۰ کیلومتر از مرز دوغارون قرار دارد. این مسیر از طریق جاده‌های اصلی استان و بزرگراه‌های منتهی به تایباد طی می‌شود و بسته به مسیر انتخابی و ترافیک، حدود ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه تا ۳ ساعت زمان لازم دارد.
نزدیکی مشهد به مرز دوغارون موجب شده تا این گذرگاه، علاوه بر نقش مرزی، در مبادلات تجاری و ارتباطات انسانی میان دو کشور نیز اهمیت ویژه‌ای داشته باشد.

مرز دوغارون امروز یکی از مهم‌ترین محورهای ارتباطی و انسانی میان ایران و افغانستان است. در حالی که حجم بازگشت مهاجران به افغانستان افزایش یافته، سازمان‌های امدادی تلاش دارند تا شرایط عبور را مدیریت کرده و نیازهای اولیه افراد را تأمین کنند. نزدیکی این مرز به مشهد، آن را به یک نقطه استراتژیک در تعاملات منطقه‌ای تبدیل کرده است. ادامه‌ همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی می‌تواند به بهبود شرایط و تسهیل رفت‌وآمد در این مرز حیاتی کمک کند.