په داسې وخت کې چې د پوځي ګواښونه غږ انعکاس مومي، منځني ختیځ یو ځل بیا د احتمالي کړکېچ په درشل کې دی؛ یو داسې کړکېچ چې که په جګړه بدل شي، نو د سیمې ډېرو هېوادونو ته، په ځانګړې توګه افغانستان ته، به خپور شي.
افغانستان، چې د ایران په ګاونډ کې یو ستراتیژیک او تاریخي موقعیت لري، د داسې شخړې د احتمالي پایلو سره د مخ کیدو لپاره تر بل هر وخت ډیر هوښیار تحلیل ته اړتیا لري.
سره له دې چې د رسنیو له خوا د امریکايي چارواکو له خوا د ګواښونکو خبرو اترو او تبلیغاتو څخه ډکه خبره ده، خو د ایران پر وړاندې د امریکا د بشپړې جګړې د پیلولو احتمال ډېر کم ښکاري.
په افغانستان، عراق، سوریه او یمن کې د امریکا د پوځي ماتې تجربې، د جګړې د اقتصادي، رواني او سیاسي لګښتونو سره یوځای، واشنګټن په داسې یو حالت کې اچولی چې د ایران په څیر هیواد سره د مستقیمې جګړې څخه تر بل هر وخت ډیر ویره لري.
د خپل پرمختللي توغندیو ځواک، غیر متناسب جنګي ستراتیژۍ، سایبري ځواک، او پراخ سیمه ایز نفوذ سره، ایران توانیدلی چې د متحده ایالاتو او د هغې د متحدینو په وړاندې یو اغیزمن مخنیوی توازن رامینځته کړي.
له بلې خوا، د ایران په مشرۍ د مقاومت جبهه نن ورځ د لبنان او فلسطین له پولو هاخوا غځېدلې ده او یمن، سوریې، عراق او حتی افریقا ته خپره شوې ده، او همدارنګه د افغانستان د خلکو په کلتور او زړونو کې ژور نفوذ کړی دی.
متحده ایالات پوهیږي چې په ایران برید به د څو پوړیزو، څو مليتیایي جبهو د راپارولو معنی ولري چې کولای شي په ټوله سیمه کې د متحده ایالاتو او د هغې د متحدینو ګټې له خطر سره مخ کړي.
په داسې یوه چاپیریال کې، د ګاونډي هیواد په توګه د افغانستان رول او د سیمه ایزو پرمختګونو څخه اغیزمن کیدل خورا حساس او پیچلي کیږي.
خو که جګړه رامنځته شي، تجربې ښودلې ده چې د افغانستان خلک په تاریخي پړاوونو کې د عدالت او ورورګلوۍ په دفاع کې زړور رول ماډلونه وو.
د مقدس دفاع په دوره کې، کله چې د عراق د بعث رژیم (صدام حسین) د لویدیځ په ملاتړ، چې د امریکا په مشرۍ یې مشري کوله، د انقلاب وروسته نوی ایران په نښه کړ، زرګونه افغان رضاکاران د افغانستان له ګوټ ګوټ څخه ایران ته ورغلل ترڅو د خپلو ایراني وروڼو ملاتړ وکړي.
هغوی وسلې پورته کړې، جبهې ته لاړل، او ډېرو یې د شهادت نعمت ترلاسه کړ.
د دغو قربانیو یادونه د ایران د ملت په زړونو کې ژوندۍ ده او د دواړو ملتونو ترمنځ د معنوي او تاریخي اړیکو نښه ده.
دا پیوستون د داعش ترهګرې ډلې پر وړاندې په مبارزه کې یو ځل بیا تکرار شو. کله چې د فاطمیون لوا، چې له افغان مجاهدینو څخه جوړه وه، د ایراني او سوري جنګیالیو تر څنګ، د داعش پر وړاندې زړور دریځ غوره کړ او د دې جنایتکارې ډلې پرمختګ یې ودراوه.
دا جګړه نه یوازې یوه پوځي بریا وه، بلکې د ترهګرۍ او د هغې د نړیوالو ملاتړو په وړاندې د بین المللي یووالي سمبول هم شوه.
د دې روښانه ریکارډ په پام کې نیولو سره، دا په ډاډ سره ویل کیدای شي چې که د جګړې اور بیا راپورته شي، د افغانستان او ایران د خلکو ترمنځ به پیوستون بیا راژوندی شي.
دا اړیکه د تاریخي مسؤلیت احساس او ګډ مذهبي او انساني وجدان څخه راپورته کیږي. نه یوازې جغرافیایي نږدېوالی یا طبقاتي سیاسي ګټې!
ایران هم نن ورځ په داسې موقف کې دی چې د ځان د دفاع او د امریکا سره د مقابلې لپاره د سخت او نرم ځواک ترکیب وکاروي.
له یوې خوا، د دوی د توغندیو زېرمې، پرمختللې بې پیلوټه الوتکې، سایبري وړتیاوې، او دفاعي زیربنا هر بریدګر دې ته اړ باسي چې محاسبه او محتاط وي.
له بلې خوا، د هغې کلتوري نفوذ، د مقاومت خبرې اترې، پراخه رسنۍ شبکه، او سیمه ایز شهرت د ایران د اسلامي جمهوریت نرم ځواک د مخنیوي ترټولو اغیزمنو وسیلو څخه ګرځولی دی.
د یمن په جګړه کې د امریکا ناکامي د هغې د تیري کوونکو پالیسیو د ناکامۍ یوه څرګنده بیلګه ده.
سره له دې چې امریکا د سعودي عربستان لپاره خپل ثابت ملاتړ درلود، خو ونه توانېده چې د یمن د خلکو اراده مات کړي.
په عین حال کې، ایران، چې د یمن په پرتله ډیر پیاوړی او منظم دی، د هر بهرني ګواښ سره د مقابلې لپاره په بشپړه توګه چمتو دی.
پر ایران هر ډول برید به نه یوازې له سخت او بې ساري غبرګون سره مخ شي، بلکې په نړیواله کچه به امریکا ته نوره هم سپکاوی وکړي.
په عین حال کې، د امریکا رواني عملیات چې موخه یې د ایران د خلکو مورال کمزوری کول او د سیمې د ملتونو ویرول دي، باید بې ځوابه پاتې نشي.
هغه ګواښونه چې د ټرمپ او له هغه وروسته نورو امریکايي چارواکو کړي دي، د جګړې د پیلولو لپاره د دوی د هوډ پر ځای د دوی د ویرې نښه ده.
امریکا ښه پوهیږي چې د ایران ملت هغه ملت نه دی چې د ګواښ په وړاندې شاته شي.
د ایران خلک، د ایمان، پوهاوي او د پنځه څلویښت کلن مقاومت تجربې سره، نن ورځ د هر ډول ګواښ په وړاندې تر بل هر وخت ډیر پیاوړي دي.
د شجاعت روحیه، د عزت هیله او د خپلواکۍ هیله په ایران کې شعار نه دی، بلکې د ژوند طرزالعمل او طریقه ده.
که څه هم د متحده ایالاتو او ایران ترمنځ د جګړې احتمال ډېر کم ښکاري، خو له پامه غورځول به یې یوه ستراتیژیکه تېروتنه وي.
د داسې جګړې پایلې به نه یوازې د ایران او امریکا لپاره، بلکې د ټولې سیمې لپاره، په ځانګړې توګه د افغانستان لپاره ویجاړونکې وي.
په عین حال کې، د دې سره د مقابلې یوازینۍ لاره هوښیارتیا، چمتووالی، د مقاومت روحیه پیاوړې کول، او د سیمې د ملتونو ترمنځ د تاریخي او اخلاقي یووالي بیا رغونه ده.
افغانستان یو ځل بیا ښودلی شي چې د ظلم او تسلط په وړاندې به غلی پاتې نشي، او د حق غوښتونکو او قوي ملتونو سره یوځای به له خپلو انساني، اسلامي او سیمه ییزو هیلې څخه دفاع وکړي.
که د جګړې اور بل شي، نو دا ځل به، لکه څنګه چې په تیرو وختونو کې، افغانستان یوازې نندارچی نه وي، بلکې د مقاومت په ډګر کې به د خپل ورورګلوۍ ملاتړ وکړي.
لیکوال: م. کهریزنوي
