این مناسبت در حالی فرا می‌رسد که بیش از سه سال از بازگشت طالبان به قدرت می‌گذرد و نهادهای حامی رسانه‌ها، از جمله مرکز خبرنگاران افغانستان، با ابراز نگرانی عمیق، از افزایش محدودیت‌ها و نقض حقوق خبرنگاران خبر می‌دهند.
در این مدت، فضای رسانه‌ای که در دو دهه پیش از تسلط طالبان به‌عنوان یکی از دستاوردهای ارزشمند دموکراسی نوپا شناخته می‌شد، به شدت تحت فشار قرار گرفته و خشونت، تهدید، بازداشت و سانسور به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی حرفه‌ای خبرنگاران تبدیل شده است.
این چالش‌ها نه‌تنها نشان‌دهنده دشواری‌های روزافزون این حرفه است، بلکه اهمیت روز ملی خبرنگار را به‌عنوان فرصتی برای بازتاب این مشکلات و تجلیل از مقاومت این قشر در برابر سرکوب و سانسور دوچندان می‌کند.
گزارش‌های نهادهایی چون مرکز خبرنگاران افغانستان و سازمان گزارشگران بدون مرز نشان‌دهنده افزایش ۲۴ درصدی نقض حقوق رسانه‌ها در سال ۱۴۰۳ خورشیدی نسبت به سال قبل است که شامل بازداشت ۵۰ خبرنگار، تعطیلی ۲۲ رسانه و بیش از ۲۰۰ مورد خشونت نظیر ضرب‌وشتم و شکنجه میشود.
محدودیت‌های فوق نه‌تنها آزادی بیان را تضعیف کرده، بلکه صدها خبرنگار را به ترک حرفه یا مهاجرت وادار ساخته و بسیاری از رسانه‌ها را به تعطیلی کشانده است.
اهمیت کار خبرنگاری در افغانستان
اهمیت کار خبرنگاری در جامعه‌ای مانند افغانستان، که دهه‌ها درگیر جنگ و بی‌ثباتی بوده، غیرقابل انکار است. خبرنگاران در کشور به‌عنوان پل ارتباطی میان مردم و حاکمان عمل می‌کنند و با انعکاس واقعیت‌ها، آگاهی عمومی را ارتقا داده و زمینه پاسخگویی نهادهای قدرت را فراهم می‌سازند.
در شرایطی که دسترسی به اطلاعات آزاد به دلیل محدودیت‌های سیاسی و فرهنگی دشوار است، خبرنگاران با به خطر انداختن جان خود، صدای اقشار محروم، به‌ویژه زنان و اقلیت‌ها را به گوش جهانیان می‌رسانند.
با این حال، طالبان با وضع دستورالعمل‌های محدودکننده و اعمال کنترل بر جریان اطلاعات، رویکردی سیستماتیک برای سرکوب رسانه‌های مستقل در پیش گرفته‌اند.
هرچند آنها مدعی‌اند که قتل هدفمند خبرنگاران پس از تسلط شان رخ نداده، اما فشارهایی چون بازداشت، تهدید و بحران اقتصادی ناشی از بیکاری گسترده، به‌ویژه برای زنان که بیش از ۸۰ درصد شان شغل خود را از دست داده‌اند، وضعیت را وخیم‌تر کرده است.
برای بهبود وضعیت خبرنگاران در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، اتخاذ راهکارهای عملی ضروری است. طالبان می‌توانند با تدوین قوانین شفاف و حمایتی که مصونیت خبرنگاران را تضمین کند و بازداشت‌های خودسرانه را ممنوع سازد، اعتماد از‌دست‌رفته را بازسازی کنند.
ایجاد سازوکارهای گفت‌وگو میان رسانه‌ها و مقامات، همراه با حمایت‌های مالی و فشار دیپلماتیک بین‌المللی برای رعایت معیارهای آزادی بیان نیز می‌تواند به تداوم فعالیت رسانه‌ای کمک کند. بدون چنین اقداماتی، آینده حرفه خبرنگاری در افغانستان همچنان در معرض تهدید جدی باقی خواهد ماند.
