پاکستان بار دیگر در چرخه سیاستهای خوشرقصانه خود برای جلب رضایت ایالات متحده وارد عمل شده و این بار ماجرای تجهیزات نظامی بهجامانده در افغانستان را دستاویز قرار داده است.
اسلامآباد با ژستی بهظاهر نگرانکننده از تهدیدات امنیتی این تسلیحات سخن میگوید و همزمان از برنامه امریکا برای بازپسگیری آنها حمایت میکند؛ اما این موضع بیش از آنکه از دغدغه امنیتی واقعی نشأت بگیرد، تلاشی برای همسویی با واشنگتن و کسب امتیازات سیاسی به نظر میرسد.
این بازی دوگانه، که در آن پاکستان خود را هم قربانی نشان میدهد و هم شریک امریکا، پردهای است بر ناتوانی این کشور در تأثیرگذاری واقعی بر تحولات منطقه.
شفقت علی خان، سخنگوی وزارت امور خارجه پاکستان به تازگی در نشستی خبری با لحنی محتاط اما زیرکانه اعلام کرده که کشورش از ایده بازپسگیری تسلیحات توسط امریکا استقبال میکند، اما همزمان شایعات درباره نقش فعال پاکستان در این فرایند را رد کرد و گفت: «این صرفاً گمانهزنی است؛ موضوع به امریکا و افغانستان مربوط میشود.»
او در ادامه با اشاره به نگرانیهای امنیتی مدعی شد: «امریکا این سلاحها را رها کرد و حالا تروریستها از آنها علیه ما استفاده میکنند. ما از واشنگتن خواستهایم مسئولیت بپذیرد.»
این اظهارات، که بازپسگیری تسلیحات را به «بهبود امنیت منطقه» پیوند میزند، بیشتر شعاری دیپلماتیک به نظر میرسد تا راهکاری عملی، و نشاندهنده تلاش پاکستان برای حفظ ظاهر در برابر امریکا است.
این خوشرقصیها اخیرا با تحویل نمایشی محمد شریفالله، عضو داعش و طراح حمله مرگبار میدان هوایی کابل در سال ۲۰۲۱، به امریکا تکمیل شد. این اقدام، که با ستایش فوری دونالد ترامپ در کنگره و قدردانی مایک والتز، مشاور امنیت ملی امریکا، همراه شد، به وضوح با هدف جلب توجه واشنگتن انجام گرفت. اسحاق دار، وزیر خارجه پاکستان، نیز در گفتوگو با والتز از برنامه بازپسگیری تجهیزات استقبال کرد و چرخه همسویی با امریکا را ادامه داد.
اما ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان، در واکنشی تند اعلام کرد که بازداشت شریفالله در پاکستان نشاندهنده وجود لانههای داعش در آنجاست، نه افغانستان، و ادعای شهباز شریف مبنی بر افغان بودن او را به چالش کشید؛ جدالی که تناقضات منطقهای را عیانتر کرد.
در سوی دیگر، طالبان با قاطعیت تجهیزات نظامی را «غنیمت جنگی» خوانده و هرگونه بازگرداندن آنها را رد کرده است، ضمن اینکه نگرانیها درباره استفاده از این تسلیحات علیه دیگران را بیاساس میداند. این موضع صریح، در تضاد با خوشبینی محتاطانه پاکستان، هرگونه تلاش امریکا برای بازپسگیری را با چالشی جدی مواجه میکند.
و نهایتا این که، پاکستان اخیرا در ماجرای افغانستان در زمینی دوگانه بازی میکند؛ از یک سو خود را قربانی تسلیحات رهاشده نشان میدهد و از سوی دیگر با حمایت از امریکا به دنبال منافع دیپلماتیک است.
با این حال، به نظر میرسد نمایش فعلی اسلامآباد نهتنها نفوذ ازدسترفتهاش در افغانستان را بازنمیگرداند، بلکه بار دیگر پرسشهایی درباره صداقت و توان استراتژیک این کشور در منطقه مطرح میسازد. افزون بر این، سیاستهای دوپهلوی اسلامآباد در قبال افغانستان سرانجام بحران را در خود پاکستان تعمیق و گسترش خواهد داد و این کشور را بیش از پیش درگیر پیامدهای ناسنجیده بازیهای سیاسیاش خواهد کرد.