هشتم مارچ هر سال یادآور مبارزات بی‌پایان زنان در سراسر جهان است. این روز، روزی است برای تجلیل از دستاوردهای زنان و تلاش برای رفع تبعیضات و نابرابری‌ها. اما امسال مثل سه سال گذشته این روز در حالی فرا می‌رسد که زنان افغانستان در شرایطی بی‌سابقه و ناگوار گرفتار هستند. طالبان از زمان به قدرت رسیدن در 2021، محدودیت‌های شدیدی را بر زنان اعمال کرده‌اند، به‌طوریکه بسیاری از این زنان نه تنها از حقوق بنیادین خود مانند تحصیل و کار محروم شده‌اند، بلکه در معرض تبعیض‌های سیستماتیک و خشونت‌های شدید قرار دارند.
یکی از مسائل تکان‌دهنده تحت حکومت طالبان، تحمیل مجدد زندگی به زنان مطلقه است که از شوهران خود به دلیل خشونت‌های خانوادگی جدا شده‌اند. براساس گزارش‌ها، فرماندهان طالبان در موارد متعدد زنان مطلقه را مجبور کرده‌اند که دوباره نزد شوهران سابق شان بازگردند. این اقدام نه تنها نقض آشکار حقوق انسانی زنان است، بلکه حقوق شخصی و آزادی انتخاب آنان را نیز نادیده می‌گیرد. در دنیای امروز، هیچ‌کس نباید تحت فشار قرار گیرد که زندگی پر از خشونت را دوباره تحمل کند. حتی از منظر دین اسلام، که همواره به حقوق زنان احترام می‌گذارد، چنین اقدامی کاملاً مخالف آموزه‌های اسلامی است که به شرافت و کرامت انسان‌ها توجه دارد.
طالبان به‌طور سیستماتیک زنان را از حقوق بنیادی شان محروم کرده است. در بسیاری از موارد، زنان از اشتغال و کار منع شده‌اند و حتی برای داشتن آموزش و کسب علم در هر سطحی از حق برخوردار نیستند. این اقدام، نه تنها مغایر با اصول حقوق بشر است، بلکه مغایر با مفاهیم بنیادی دین مقدس اسلام نیز می‌باشد که حق تحصیل برای همه انسان‌ها، چه مرد و چه زن، را به رسمیت شناخته است.
بنابراین، اینکه زنان افغانستان از این حقوق بنیادین محروم شوند، نه تنها از لحاظ انسانی نادرست است، بلکه از منظر اسلامی نیز نمی‌تواند پذیرفته باشد.
محرومیت دختران از تحصیل در مکاتب و دانشگاه‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که در دین اسلام، آموزش برای هر فرد مسلمان، چه مرد و چه زن، واجب است. در قرآن کریم آمده است: “اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ” (سوره علق، آیه 1) که به معنای سفارش به خواندن و علم‌آموزی است. از سوی دیگر، در تاریخ اسلام، نمونه‌های بارز و متعددی از تحصیل زنان وجود دارد که به تعلیم و تربیت جامعه پرداخته‌اند. در دوران خلافت حضرت علی (ع)، زنان به راحتی در محافل علمی شرکت می‌کردند و در مسایل مختلف اجتماعی نیز نقش فعال داشتند.
طالبان نه تنها این حق بنیادین را از زنان گرفته‌اند، بلکه با وضع محدودیت‌های شدیدتر، تلاش دارند تا همه‌چیز را در یک دایره بسته از سلطه‌گری خود قرار دهند. این در حالی است که جامعه بین‌المللی به‌طور پیوسته خواستار رفع این محدودیت‌ها بوده و می‌باشد.
طالبان با استفاده از تفسیر خاص خود از اسلام، دست به تحمیل خشونت و محدودیت‌ها بر زنان می‌زنند. اما باید به آنها یادآور شد که اسلام همواره به کرامت انسان‌ها احترام می‌گذارد و در قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص)، حقوق زنان به‌طور صریح آورده شده است. زنان نه تنها از حق تحصیل، بلکه از حق مشارکت در امور اجتماعی و اقتصادی نیز برخوردارند. در قرآن آمده است: “وَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنثَىٰ فَأُو۟لَـٰٓئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ وَلَا يُظْلَمُونَ فَتِيلًۭا” (سوره نساء، آیه 124) که به معنای این است که مرد و زن در دنیای آخرت به‌طور یکسان از پاداش اعمال صالح خود برخوردار خواهند شد.
طالبان در نقض آشکار این اصول، زنان را به حاشیه رانده‌اند و حتی حقوق مسلم آنها در زمینه آموزش، اشتغال، و مشارکت در اجتماع را پایمال کرده‌اند. این در حالی است که طبق اصول حقوق بشر، هر انسانی، بدون توجه به جنسیت، حق دارد تا از آزادی‌های فردی و اجتماعی برخوردار باشد و به‌طور عادلانه با سایر افراد در جامعه تعامل کند.
از طالبان باید خواسته شود که به‌جای تحمیل محدودیت‌ها و سرکوب زنان، دست از این اقدامات بردارند و به احترام به حقوق انسانی زنان بپردازند. در تاریخ اسلام، حضرت محمد (ص) همواره به احترام و حقوق زنان تأکید داشته‌اند.
سخن آخر اینکه، وضعیت زنان افغانستان تحت سلطه طالبان نه تنها مغایر با اصول حقوق بشر است، بلکه با آموزه‌های دین اسلام نیز تناقض دارد. امروز، در روز جهانی زن، باید به‌جای جشن و پایکوبی، صدای زنان افغانستان را بشنویم و خواسته‌های آنان را جدی بگیریم. زنان و دختران باید از حقوقی برخوردار باشند که در قرآن و سنت پیامبر اسلام به‌طور روشن بیان شده است.
آرزوی من برای زنان و دختران افغانستان این است که در چارچوب دین مقدس اسلام و با حفظ کرامت انسانی، به موفقیت و پیروزی دست یابند و آزادی‌های بنیادین خود را بازیابند.
نویسنده: ز. نظری
