با روی کارآمدن دوباره حکومت طالبان در افغانستان موج مهاجرت بار دیگر به راه افتاد و میلیونها تن از کشور خارج شدند. در این میان، بخش قابل توجهی از شهروندان هم به پاکستان مهاجرت کردند.
همزمان با سرازیر شدن موج جدید مهاجرت افغانستانیها به پاکستان، تنشها میان کابل-اسلام اباد هم ایجاد شد و روابط دو طرف روی برخی مسایل به تیرگی گرایید.
با این وضعیت، مهاجران افغان ساکن پاکستان اما در سه سال گذشته شاهد انواع فشارها و بدرفتاریها در آن کشور بودهاند که برخی کارشناسان دلیل عمده آن را اختلافات سیاسی و تیرگی روابط کابل-اسلام آباد عنوان میکنند.
ظاهرا تشدید ناامنیها و افزایش انفجارها و حملات انتحاری در آن کشور پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان دلیل اصلی بروز تنش میان کابل و اسلام آباد است و مقامهای پاکستانی از آنچه که حمایت کابل از تحریک طالبان پاکستانی عنوان میکنند، عصبانی هستند.
در چنین وضعیتی، شوربختانه اما تاوان اصلی را مهاجران افغانستان در پاکستان میپردازند؛ مهاجرانی که نه نقشی در زد و بندهای سیاسی دارند و نه هم در ایجاد بحران در دو سوی مرز دخیل بودهاند.
با این حال، تصمیم جدید پاکستان در خصوص آنعده مهاجران افغان که قرار است که در کشورهای سوم اسکان یابند، اما از جهات گوناگون تاملبرانگیز است.
شمار زیادی از این مهاجران کسانی هستند که در افغانستان با تهدیدات امنیتی مواجه بودهاند و طبعا بازگشت اجباری آنها به کشور خالی از خطر نخواهد بود. نکته دیگر این که مهاجرت آنها به گونه قانونی و براساس هماهنگی کشورهای میزبان صورت گرفته و پیش از این حکومت پاکستان هم در این زمینه وعده همکاری داده بود.
از جمله انورالحق کاکر، نخست وزیر پیشین پاکستان سال گذشته در اظهاراتی گفت: «ما اسکان مجدد افغانهای آسیبپذیر را تسهیل خواهیم کرد. ما با کشورهای غربی در تماس هستیم و روی یک میکانیزم کار میشود.»
با وصف اعلام همکاری پاکستان در روند اسکان مجدد مهاجران افغان، اکنون اما نگرانیها از بازداشت و اخراج بیشتر شده و هزاران تن از این مهاجران در آن کشور در حالت بیسرنوشتی به سر میبرند.
این اما درحالی است که برخی کشورها روند پذیرش مهاجران فوق را با کندی پیش میبرند و حتی سیاست برخی کشورها در قبال پذیرش مهاجران افغان هم دچار تغییر شده است.
با این حال، برخی مهاجران نسبت به بلاتکلیفیشان در پاکستان شکایت دارند و از کشورها و نهادهای مسئول میخواهند به مشکلات آنها رسیدگی کنند. بسیاری از آنها از فرط نداری، بیکاری و تهدیدات امنیتی، در این شرایط به پاکستان پناه بردهاند.
هماکنون مهاجران در انتظار مجدد از یکسو با مشکلات اقتصادی در پاکستان دست و پنجه نرم میکنند و از سوی هم شاهد محدودیتهای روزافزون و آزار و اذیت نیروهای امنیتی آن هستند.
با این همه، وضعیت مهاجران افغان که در انتظار انتقال به کشور سوم هستند، اکنون نیاز به توجه و اقدامات فوری دارد و در این میان همکار میان دولت پاکستان، سازمانهای غیر دولتی و جامعه بینالمللی ضروری به نظر میرسد.