نشست اکو که بهعنوان یکی از مهمترین اجلاس منطقهای، بستر همکاریهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را برای کشورهای عضو فراهم میکند که فرصت کمنظیری برای تعامل و گفتوگو در راستای تقویت همگرایی منطقهای است.
غیبت طالبان در این نشست نهتنها نشاندهنده تداوم انزوای دیپلماتیک این گروه است، بلکه فرصتی از دست رفته برای افغانستان به شمار میرود؛ کشوری که به دلیل بحرانهای اقتصادی و نیاز مبرم به سرمایهگذاری و همکاریهای منطقهای، باید در چنین نشستهایی حضوری فعال داشته باشد.
تصمیم اکو برای عدم دعوت طالبان بر اساس نگرانیهای گسترده از رویکردهای این گروه اتخاذ شده است. از زمان بازگشت طالبان به قدرت، سیاستهای محدودکنندهای نظیر محرومیت زنان از تحصیل و کار، سرکوب آزادی بیان و ایجاد فضایی بسته برای نهادهای مدنی، نهتنها مردم افغانستان بلکه افکار عمومی جهانی را نیز نگران کرده است.
این اقدامات، طالبان را به حکومتی غیرهمسو با معیارهای حقوق بشری و اصول توسعه پایدار بدل کرده است؛ امری که کشورهای منطقه نیز نمیتوانند نسبت به آن بیتفاوت باشند.
انزوای دیپلماتیک طالبان، بهویژه در چارچوب نشستهایی نظیر اکو، پیام روشنی دارد: مشروعیت بینالمللی تنها از مسیر احترام به حقوق بشر، تشکیل حکومتی فراگیر و ایجاد بسترهای توسعه پایدار ممکن است. کشورهای عضو اکو با این تصمیم به طالبان یادآور شدند که سیاستهای کنونی این گروه، نهتنها با اصول و ارزشهای بینالمللی در تضاد است، بلکه مانعی برای همکاریهای منطقهای نیز محسوب میشود.
با این حال، غیبت افغانستان در این نشست، بیش از هر چیز به ضرر مردم این کشور تمام خواهد شد. افغانستان با داشتن موقعیت استراتژیک و منابع طبیعی غنی، میتوانست در پروژههای مشترک اقتصادی، زیرساختی و تجاری اکو نقشآفرین باشد. اما این فرصت به دلیل سیاستهای غیرهمسو با نیازهای واقعی مردم و اصول بینالمللی از دست رفت.
از سوی دیگر، این تصمیم پیامی به کشورهای منطقه نیز ارسال میکند: ضرورت همسویی در مواجهه با حکومتی که بهجای تعامل، به تقابل با ارزشهای مشترک جهانی پرداخته است. کشورهای عضو اکو، بهرغم تمایل به توسعه همکاریهای اقتصادی، نشان دادند که پیشرفت منطقهای تنها در سایه ثبات و تعهد به حقوق همه شهروندان ممکن است.
عدم دعوت طالبان به نشست وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، تصمیمی فراتر از یک اقدام دیپلماتیک است و بازتابدهنده اجماع منطقهای و بینالمللی در مواجهه با حکومتی است که هنوز به عنوان نماینده رسمی و مشروع مردم افغانستان به رسمیت شناخته نشده است. این تصمیم، در عین حال که نمادی از نارضایتی جامعه جهانی از سیاستهای طالبان است، حامل پیامهای استراتژیک و سیاسی قابل تأملی نیز به این گروه است.
طالبان اکنون در نقطهای قرار دارند که باید میان تداوم انزوای بینالمللی یا حرکت به سوی اصلاحات بنیادین یکی را انتخاب کنند. جامعه جهانی، از جمله کشورهای منطقه، بهصراحت اعلام کردهاند که حمایت و همکاری مشروط به تغییرات اساسی در سیاستهای این گروه است. تصمیم نشست اکو، بیش از هر زمان دیگری، بر اهمیت این تغییرات تأکید دارد.