طی روزهای اخیر برخی نهادهای داخلی و بین‌المللی از وضعیت رسانه‌ها در افغانستان زیر اداره طالبان اظهار نگرانی کرده‌اند.
روز گذشته (سه‌شنبه، 6 قوس) دفتر نمایندگی سازمان ملل در افغانستان (یوناما) در گزارشی گفت که رسانه‌های افغانستان در فضایی که با سانسور و محدودیت شدید بر دسترسی به اطلاعات همراه است، فعالیت می‌کنند.
یوناما افزود، در این گزارش چالش‌هایی مستند شده‌اند که خبرنگاران، کارمندان رسانه‌ها و نهادهای رسانه‌ای در افغانستان با آن روبرو اند.
به گفته منبع، پس از تسلط مجدد طالبان در اگست 2021 تا ۳۰ سپتمبر سال روان میلادی، خبرنگاران به ویژه زنان اهل رسانه در افغانستان، با انواع محدودیت‌ها و تبعیض‌های گسترده مواجه بوده‌اند.
در گزارش دیروز یوناما همچنان آمده است که ۳۳۶ مورد نقض حقوق بشر علیه خبرنگاران شامل ۲۵۶ مورد بازداشت‌های خودسرانه، ۱۳۰ مورد شکنجه و بدرفتاری و ۷۵ مورد تهدید در این مدت صورت گرفته است.
در همین حال، روزا اوتنبایووا، رئیس یوناما در کابل هم گفته است: «برای هر کشوری، داشتن رسانه‌های آزاد نه تنها که یک انتخاب، بلکه ضرورت است. خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای در شرایط دشوار فعالیت می‌کنند. آنها اغلب با قواعد نامشخصی درباره آنچه می‌توانند و نمی‌توانند گزارش دهند، روبرو هستند و خطر ارعاب و بازداشت‌های خودسرانه را به دلیل پنداشته شدن انتقاد قبول می‌کنند.»
اوتنبایووا ضمن تاکید بر اهمیت حضور زنان در رسانه‌ها، خواستار مصونیت و امنیت خبرنگاران و کارمندان رسانه در جریان انجام وظیفه در افغانستان شده است.
ولکر ترک، کمیشنر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد نیز در پی نشر این گزارش از طالبان خواسته است که طبق قوانین بین‌المللی «باید تمام تلاش‌ها انجام شود تا خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای از جمله تمامی زنان، مورد احترام و حفاظت قرار گیرند.»
وزارت خارجه طالبان اما گزارش تازه یوناما در باره وضعیت رسانه‌ها در افغانستان را «اغراق‌آمیز» و «دور از واقعیت» خوانده و افزوده که نیروهای امنیتی حکومت این گروه برای محافظت از خبرنگاران همواره تلاش می‌کنند.
این وزارت همچنان دلایل بازداشت برخی خبرنگاران و کارمندان رسانه در کشور را تشویق مردم به اقدام علیه نظام، بدنام کردن حکومت، نشر گزارش‌های دروغین و همکاری رسانه‌ای با دشمنان نظام این گروه عنوان کرده است.
صرف نظر از گزارش اخیر یوناما و موضع طالبان در این خصوص، برخی گزارش‌های دیگر هم حاکی از آن است که پس از روی کارآمدن دوباره این گروه در قدرت، نشرات بیش از 300 رسانه در افغانستان متوقف شده و صدها کارمند رسانه نیز در این مدت بازداشت و شکنجه شده‌اند.
از سوی هم، دشواری دسترسی به اطلاعات، پوشیدن اجباری ماسک بانوان در حین اجرای برنامه‌های تلویزیونی و ممنوعیت نشر تصاویر موجودات زنده، از محدودیت‌هایی‌اند که این روزها بیش از پیش شکایت بسیاری از افراد و نهادهای رسانه‌ای در افغانستان را در پی داشته است.
در همین حال، برخی فعالان رسانه از طالبان می‌خواهند که با توشیح و تنفیذ قانون رسانه‌های همگانی نگرانی‌های جامعه رسانه‌ای افغانستان را برطرف کنند.
این درحالی است که تا قبل از حاکمیت دوباره طالبان، رسانه‌های افغانستان از فعال‌ترین رسانه‌ها در سطح منطقه به شمار می‌آمد و از لحاظ کمی و کیفی رشد چشمگیری داشتند.
اکنون هم با توجه به اهمیت رسانه‌ها و نقش عمده آن در روند اطلاع‌رسانی و آموزش در جوامع معاصر، انتظار می‌رود حاکمیت فعلی طالبان با یک سازوکار قانونی مورد قبول رسانه‌ها، در پی تامین شرایط امن و ایجاد تسهیلات کار رسانه‌ای در کشور باشد.
