همهساله از ۲۵ نوامبر به عنوان «روز جهانی محو خشونت علیه زنان» در سراسر جهان تجلیل میشود و در آن راجع به وضعیت زنان در جوامع گوناگون بحث و بررسیهایی صورت میگیرد.
در افغانستان امسال زنان درحالی از این روز استقبال میکنند که شاهد محدودیتهای فراوان در کشور هستند؛ محدودیتهایی که گفته میشود عرصه را بر زندگی فردی و اجتماعی آنان تنگتر ساخته است.
برخی تحلیلگران میگویند که این محدودیتها آسیبهای زیادی بر پیکره نیمی از جمعیت کشور وارد کرده و تاثیرات منفی روی وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور هم گذاشته است. افزون بر این، محرومیتهای زنان در افغانستان امروزی، حس ناامیدی و نگرانی را در میان آحاد مردم بیش از بیش افزایش داده است.
در همین حال، برخی فعالان حقوق بشری هم با اشاره به وضعیت فعلی زنان در افغانستان زیر اداره طالبان میگویند که محدودیت و فشارهای این گروه زندگی آنان را متاثر ساخته است.
شبانه شبدیز، فعال حقوق بشر به خبرگزاری معمار گفت که در بیش از سه سال حاکمیت طالبان زنان افغانستان شاهد دشواریها و سختیهای فراوان در کشور بودهاند.
بانو شبدیز میگوید: «جهان در حالی از روز جهانی محو خشونت علیه زنان تجلیل میکند که در یک گوشه از آن در جغرافیایی به نام افغانستان هنوز زنان مورد انواع خشونتهای غیرانسانی قرار دارند.»
وی با اشاره به وضعیت زنان در افغانستان میگوید که «میثاقها و کنوانسیونهای بینالمللی که در مورد حقوق بشر و حقوق زنان است توسط گروه طالبان و به حمایت برخی نهادهای بینالمللی نقض میشود. زن افغانستان به عنوان گروگان در بازیهای سیاسی قرار دارد.»
این فعال حقوق بشر از جامعه جهانی میخواهد که طالبان را به خاطر نقض حقوق زنان تحت فشار قرار دهند تا این قشر بیش از این شاهد نقض گسترده حقوقشان در افغانستان نباشند.
وی با انتقاد از نقش کلیدی سازمان ملل و ایالات متحده امریکا در مسایل حقوق بشری افغانستان میگوید «آنها در شرایطی که زنان افغانستان در بدترین شرایط به سر میبرند از حکومت طالبان حمایت میکنند.»
شبدیز میگوید: «درحالی که زنان در افغانستان شاهد انواع ظلمها و محدودیتها هستند جامعه جهانی اما این وضعیت را نادیده گرفته و در پی تامین منافع خود است.»
از سوی هم، زهرا موسوی، فعال حقوق زن و عضو «جنبش آینده نوین زنان افغانستان» میگوید که «خشونت علیه زنان در افغانستان صرفا یک بحث فردی نیست، بلکه یک پدیده سیستمی و سازمانیافته است.»
بانو موسوی در توضیح مشکلات عمده زنان افغانستان در حال حاضر میگوید: «مشکلات عمده زنان را میتوان در چند مورد خلاصه کرد: نخست این که دختران و زنان در کشور از آموزش محروماند. این یکی از بزرگترین نقضهای حقوق بشری است که آسیبهای جدی بر زنان وارد میکند. مسئله دوم، خشونتهای خانوادگی و اجتماعی است که سالهاست زنان چه در خانواده و چه در اجتماع با آن مواجهاند.»
وی افزود: «به دلیل وجود سنتها و عرفهای اجتماعی، خشونتهای گسترده علیه زنان در خانواده و اجتماع، اما اکثرا بازتاب داده نمیشوند و هیچ سروصدایی هم در این باره صورت نمیگیرد.»
این فعال حقوق زن، محرومیت زنان از حق کار، سرکوب آزادیهای شخصی و عدم حمایتهای قانونی از این قشر را از دیگر مشکلات عمده آنان در کشور میداند.
بانو موسوی از جامعه بینالمللی میخواهد که برای احقاق حقوق زنان افغانستان سکوت نکنند و آنان را در رسیدن به حقوق انسانیشان حمایت کنند.
وی فعالیتهای مدنی و رسانهای در سطح داخلی و بینالمللی را در جهت بهبود وضعیت زنان کشور موثر میداند و میافزاید که «همبستگی زنان افغانستان و حمایتهای جهانی از آنان هم در این مسیر نقش پررنگی دارد.»
گزارشهای جهانی نیز حاکی از آن است که افغانستان کنونی نخستین کشور در جهان است که زنان در آن از حق آموزش، کار، سفر، تفریح و دیگر حقوق ابتداییشان محروماند.
این وضعیت طی سالیان اخیر بارها با واکنشها و انتقادات داخلی و بینالمللی مواجه بوده و از حکومت طالبان خواسته شده که حقوق زنان را در کشور تامین کنند.
شماری از مقامات حکومت طالبان اما در این باره گفتهاند که حقوق زنان را در چارچوب «شریعت اسلامی» در کشور تامین خواهند کرد.
در همین حال، برخورد طالبان با زنان حتی در برخی مراکز اسلامی نیز همواره بحثبرانگیز بوده و شماری از مراکز شناختهشده بینالمللی اسلامی و عالمان دینی بارها راجع به تامین حقوق اسلامی زنان از جمله حق آموزش آنان در افغانستان تاکید کردهاند.