روز جهانی دانش‌آموز در حالی فرا رسیده که دختران افغانستان بیش از 1150 روز از مکتب و تحصیل محروم می‌باشند. با روی کار آمدن طالبان در سال 2021، محدودیت‌های شدیدی بر تحصیل دختران اعمال شد، به‌طوری که مکاتب دخترانه بسته و دختران از ادامه تحصیل در سطوح مختلف منع شدند.
علم و دانش، در کلام و سیره پیامبر اسلام و ائمه معصومین، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در قرآن کریم، خداوند نخستین کلمات وحی را با دعوت به خواندن آغاز کرد: «بخوان به نام پروردگارت که خلق کرده است». این آیه نشان‌دهنده‌ی اهمیت علم و آموزش در دین اسلام است و تأکید می‌کند که علم، نه‌تنها ابزاری برای درک بهتری از جهان، بلکه وسیله‌ای برای نزدیک‌شدن به خداوند و تحقق عدالت اجتماعی است.
پیامبر اکرم (ص) نیز فرموده‌اند: «طلب علم بر هر مسلمان و مسلمانی واجب است». این فرمایش نشان‌دهنده‌ی این است که علم، حق هر فردی است و هیچ‌کس نباید از آن محروم شود. در روایات متعدد، علم به‌عنوان نور و جهل به‌عنوان ظلمت معرفی شده است. این دوگانگی، اهمیت آموزش و پرورش را در زندگی فردی و اجتماعی به‌روشنی نمایان می‌سازد.
محدودیت‌هایی که طالبان بر تحصیل دختران در افغانستان ایجاد کرده‌اند، پیامدهای منفی عمیقی خواهد داشت. نخستین اثر این سیاست، محروم کردن نیمی از جمعیت کشور از حق تحصیل و رشد است. دختران، به‌عنوان نیمی از جامعه، نه‌تنها حق دارند که آموزش ببینند، بلکه با تحصیل خود می‌توانند به بهبود وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور کمک کنند.
محرومیت از آموزش، به‌ویژه در جوامع سنتی، می‌تواند منجر به تداوم فقر و نابرابری‌های اجتماعی شود. اگر دختران نتوانند تحصیل کنند، نه‌تنها مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار را از دست می‌دهند، بلکه توانایی‌شان برای ایفای نقش‌های فعال در خانواده و جامعه نیز کاهش می‌یابد. این امر به‌تدریج به تضعیف ساختار اجتماعی و فرهنگی منجر خواهد شد و نسل‌های آینده را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علاوه بر این، عدم دسترسی به آموزش، به تداوم چرخه‌ی نابرابری و تبعیض جنسیتی دامن می‌زند. وقتی دختران نتوانند به علم و دانش دسترسی پیدا کنند، این موضوع به تضعیف اعتماد به نفس آن‌ها و کاهش توانایی‌های اجتماعی‌شان منجر می‌شود. در نتیجه، جامعه‌ای که از تحصیل دختران محروم است، از نظر فرهنگی و اجتماعی فقیرتر خواهد شد.
بنابراین فراگیری علم و دانش از منظر اسلام یک ضرورت دینی و معنوی محسوب گردیه و پایه‌گذار توسعه و پیشرفت جامعه به شمار می‌رود. محدودیت‌های طالبان بر تحصیل دختران، نه‌تنها یک آسیب فردی به شمار می‌آید، بلکه تهدیدی جدی برای آینده‌ی جامعه و کشور است. لذا، ضروری است که جامعه‌ی جهانی و علمای جهان اسلام به این موضوع توجه نموده و به‌دنبال راه‌حل‌هایی برای احیای حقوق آموزشی دختران در افغانستان باشند.
