اخیرا گزارش‌های نشر شده مبنی بر این که حکومت طالبان جریان ساختوساز دهلیز واخان به چین را از هفت ماه بدین‌سو متوقف کرده است.
رسانه امریکایی «واشنگتن‌پُست» به تازگی با استناد به عکس‌های ماهواره‌ای که شرکت «مکسار» آن را تهیه کرده، گزارش داده که طالبان کار ساخت دهلیز واخان به چین را در ولایت بدخشان از هفت ماه بدین‌سو متوقف کرده است.
گزارش‌ها در باره توقف کار ساختوساز واخان درحالی منتشر می‌شود که پیش از این مقام‌های حکومت طالبان از پیشرفت این پروژه بزرگ خبر داده و آن را گامی در جهت توسعه تجارت منطقه‌ای عنوان کرده بودند.
حدود یک سال پیش محمد ایوب خالد، والی حکومت طالبان در بدخشان مدعی شده بود که تا یک هفته دیگر سرک ولسوالی واخان این ولایت رسماً با چین وصل خواهد شد.
آقای خالد در گفت‌وگو با رادیو «حُریت» رسانه نزدیک به حکومت طالبان گفته بود که کار قیرریزی و تکمیل ساخت این سرک در بهار پیش‌‌رو آغاز خواهد شد.
وی گفته بود: «این سرک حالا به وصل شدن با چین نزدیک شده است، تا یک هفته‌ی دیگر وصل شدن آن افتتاح خواهد شد. کار ساخت این سرک هنوز باقی مانده است، اما در پیوند به وصل شدن آن به چین، راه هموار شده است و تقریباً به پایانش نزدیک است.»
در سال روان خورشیدی هم برخی مقام‌های طالبان هرازگاهی به گشایش این گذرگاه اشاره کرده و گفته بودند روند ساختوساز این جاده در آینده نزدیک به گونه اساسی و عصری پایان خواهد یافت.
گزارش‌های جدید در باره توقف کار این دهلیز اما حدس و گمانه‌زنی‌های زیادی را برانگیخته است.
توقف کار این ساخت این دهلیز احتمالا از یک‌سو می‌تواند به هزینه هنگفت مالی آن مرتبط باشد که در صورت عدم همکاری چین، حکومت نوپای طالبان توان تامین مالی آن را نخواهد داشت.
از سوی هم، پیش از این برخی رسانه‌های چینی گزارش داده بودند که بجینگ به دلیل تهدید تروریزم برخاسته از خاک افغانستان، علاقه‌مند به اتصال جاده با این کشور نیست. تهدید امنیتی فوق از آنجا برجسته به نظر می‌رسد که بدخشان افغانستان با ایالت سنک‌یانگ چین هم‌مرز است؛ جایی که شبه‌نظامیان و جدایی‌طلبان اویغور تهدیدی برای امنیت ملی چین به حساب می‌آیند.
گذشته از این، نقش پاکستان را هم در سبوتاژ احتمالی این پروژه بزرگ نباید نادیده گرفت. اسلام‌آباد به این نکته واقف است که گشایش دهلیز واخان وابستگی تجاری و ترانزیتی افغانستان به آن کشور را تا حد زیادی کاهش خواهد داد و بخش قابل ملاحظه سود اقتصادی پاکستان از این طریق کسر خواهد شد.
با این حساب، سران حکومت پاکستان به آسانی حاضر نخواهند که افغانستان به گونه مستقیم با چین راه تجاری باز کند و مسیر حمل و نقل از طریق واخان در منطقه رونق پیدا کند. برخی منابع در واخان هم در صحبت با رسانه‌ها به تلاش‌های احتمالی پاکستان برای توقف کار ساخت دهلیز اشاره کرده‌اند.
با این حال، آنچه اکنون در گام نخستین نیاز مبرم احساس می‌شود دیپلماسی فعال حکومت طالبان در روابط با چین است که از طریق آن توجه مقام‌ها در بجینگ را به سرمایه‌گذاری در این کریدور جلب کند.
بدون شک رفع نگرانی‌های امنیتی چین و ایجاد چشم‌انداز روشن برای آینده امن و مصون دو سوی مرز افغانستان و چین در این منطقه هم نقش کلیدی در اقدام مقام‌های چینی برای پذیرفتن ریسک بلند سرمایه‌گذاری در کریدور واخان خواهد داشت.
جایگاه قدرتمند چین در اقتصاد جهانی و همسایگی آن با افغانستان، اهمیت گشایش کریدور واخان را چندین برابر می‌سازد و نیازمند جدیت بیشتر کابل در توسعه این مسیر است.
همان‌گونه که پیش از این مقام‌های طالبان پیشرفت کارها در ساختوساز واخان را از جمله دستاوردهای حکومتی‌شان عنوان کرده بودند، اکنون توقف احتمالی کار این پروژه و نیمه‌کاره رهان کردن آن هم وجهه حکومت این گروه را صدمه خواهد زد.
با این همه، باید منتظر ماند که آیا حکومت طالبان در گشایش این دهلیز موفق خواهد شد یا تحت تاثیر عوامل سیاسی و امنیتی به همین وضعیت به حال خود رها خواهد شد!
