بحران انسانی در افغانستان بار دیگر در کانون توجه نهادهای بین‌المللی قرار گرفته است؛ کشوری که پس از سال‌ها جنگ، فقر و بی‌ثباتی، اکنون در آستانه یک فاجعه تمام‌عیار قرار دارد. برنامه جهانی غذا، یکی از مهم‌ترین نهادهای امدادرسانی سازمان ملل، اخیراً با انتشار بیانیه‌ای هشدار داده است که ادامه روند کاهش کمک‌های بین‌المللی، به‌ویژه قطع حمایت‌های غذایی، می‌تواند میلیون‌ها نفر را در معرض گرسنگی شدید قرار دهد. این هشدار زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که بدانیم افغانستان در حال حاضر با دومین بحران بزرگ انسانی در سطح جهان مواجه است؛ بحرانی که نه تنها ناشی از تحولات داخلی بلکه معلول تصمیمات سیاسی و اقتصادی قدرت‌های جهانی نیز هست.
بر اساس گزارش برنامه جهانی غذا، این سازمان اکنون تنها قادر است به حدود هشت میلیون نفر از نیازمندان کمک‌رسانی کند؛ آن هم با جیره‌هایی که صرفاً نیمی از نیاز روزانه آن‌ها را پاسخ می‌دهد. در حالی که میلیون‌ها نفر دیگر همچنان در صف انتظار کمک قرار دارند، امیدواری این نهاد برای پوشش دادن دو میلیون نفر دیگر، به شدت وابسته به تأمین منابع مالی جدید است. این وضعیت، بازتابی از روند رو به افول همبستگی جهانی با مردمی است که سال‌هاست در میان دودِ باروت و خاکستر اقتصاد سوخته، به سختی رمقی برای بقا یافته‌اند.
قطع کمک‌های بشردوستانه جهانی و مخصوصاآمریکا، از جمله عواملی است که فشار مضاعفی بر وضعیت شکننده افغانستان وارد کرده است. این تصمیم که در قالب تعلیق سه‌ماهه کمک‌های خارجی اتخاذ شد، عملاً بیش از ۱.۳ میلیارد دالر از بودجه جهانی کمک‌ها را کاهش داد که از این میان، بیش از ۵۶۰ میلیون دالر سهم افغانستان بود. چنین اقدامی، آن‌چنان که سیندی مک‌کین، رئیس برنامه جهانی غذا، هشدار داده، می‌تواند «حکم اعدام» برای میلیون‌ها انسان گرسنه باشد؛ مردمی که جز نهادهای بین‌المللی، پناهی دیگر ندارند.
در همین حال، موج بازگشت مهاجران نیز فشار بی‌سابقه‌ای بر منابع محدود داخلی وارد کرده است. این مهاجران، که غالباً در شرایط سخت و بدون آمادگی کافی به افغانستان بازگردانده می‌شوند، نه خانه‌ای دارند و نه غذایی برای ادامه زندگی. در چنین شرایطی، نبود پشتیبانی جهانی، گروه‌های آسیب‌پذیر را در معرض گرسنگی، بیماری و محرومیت مضاعف قرار می‌دهد. آسیب‌پذیری کودکان، زنان و بازگشت‌کنندگان نگران‌کننده است؛ زیرا آن‌ها نخستین قربانیان این کم‌توجهی بین‌المللی خواهند بود.
شاید بتوان گفت آنچه امروز در افغانستان در حال وقوع است، تنها یک بحران انسانی نیست، بلکه آزمونی برای وجدان جهانی است؛ آزمونی که نشان می‌دهد آیا جامعه بین‌المللی همچنان به ارزش‌هایی چون همبستگی، انسان‌دوستی و مسئولیت‌پذیری پایبند است یا نه. برنامه جهانی غذا با تمام محدودیت‌ها و دشواری‌ها، همچنان بر تعهد خود برای کمک به مردم افغانستان تأکید دارد، اما تردیدی نیست که بدون بازگشت و تداوم حمایت‌های مالی، این تلاش‌ها نیز به تدریج فرسوده و ناتوان خواهد شد.
اکنون بیش از هر زمان، افغانستان نیازمند بازنگری در سیاست‌های جهانی و احیای روح همکاری‌های بشردوستانه است. مردم افغانستان که سال‌هاست بار سنگین مصیبت‌ها را بر دوش کشیده‌اند، سزاوار آن‌اند که از سوی جهانیان دیده شوند و به جای طرد و بی‌توجهی، دست یاری به سویشان دراز شود. عبور از این بحران، تنها با بازگشت امید و احیای اعتماد به همبستگی جهانی ممکن است.
