هر سال در سیزدهم اکتبر، برابر با بیست‌و‌یکم میزان، جهان روز جهانی کاهش خطر بلایای طبیعی را گرامی می‌دارد؛ روزی برای یادآوری این‌که طبیعت را نمی‌توان مهار کرد، اما می‌توان از ویرانی آن کاست. این روز فرصتی است برای تأمل بر چگونگی آمادگی کشورها در برابر حوادثی که ناگهانی می‌آیند و زندگی مردم را دگرگون می‌کنند. در افغانستان، جایی که کوه‌ها، خشکسالی‌ها و زمین‌لرزه‌ها چهره‌ی زندگی مردم را شکل می‌دهند، این روز معنایی عمیق‌تر دارد، زیرا بلایای طبیعی هر سال هزاران خانواده را به سوگ و فقر می‌نشاند.
افغانستان از جمله کشورهایی است که در برابر بلایای طبیعی آسیب‌پذیری بالایی دارد. موقعیت جغرافیایی کوهستانی، تغییرات شدید اقلیمی، فقر گسترده و نبود زیرساخت‌های مقاوم، این سرزمین را در معرض زلزله، سیلاب، خشکسالی، برف‌کوچ و طوفان‌های شن قرار داده است. حوادث طبیعی پی‌درپی جان هزاران نفر را گرفته، روستاها را ویران ساخته و معیشت مردم را از میان برده‌اند. زلزله‌های ویرانگر در هرات، سیلاب‌های ناگهانی در شمال‌شرق و خشکسالی‌های طولانی در جنوب تنها نمونه‌هایی از بحران‌هایی‌اند که بخشی از واقعیت زندگی مردم شده است.
پیامدهای این بلایا تنها در تلفات جانی خلاصه نمی‌شود. خانه‌های خشت‌گلی فرو می‌ریزند، زمین‌های کشاورزی نابود می‌شوند، دام‌ها از بین می‌روند و هزاران خانواده بی‌خانمان می‌شوند. فقر و بیکاری افزایش می‌یابد و مردم برای زنده ماندن ناچار به مهاجرت می‌شوند. فشار روانی ناشی از تجربه‌ی حادثه و از دست دادن عزیزان نیز سلامت روحی مردم را تهدید می‌کند. کمبود امکانات امدادی و نبود آمادگی در برابر حوادث، چهره‌ی فاجعه را انسانی‌تر و دردناک‌تر می‌سازد.
در چنین شرایطی، پرداختن به مسئله کاهش خطر بلایا برای افغانستان یک ضرورت حیاتی است. تجربه کشورهای دیگر نشان داده است که پیشگیری و آمادگی بسیار مؤثرتر و کم‌هزینه‌تر از واکنش پس از فاجعه است. افغانستان نیازمند برنامه‌ریزی ملی و پایدار در این زمینه است؛ از آموزش مردم در مکاتب و رسانه‌ها گرفته تا ایجاد ساخت‌وسازهای مقاوم، احیای جنگل‌ها و مدیریت منابع آب. ایجاد سیستم هشداردهی زودهنگام، تشکیل گروه‌های داوطلب محلی برای امدادرسانی و همکاری میان دولت، مردم و سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند نقش مهمی در کاهش خسارات آینده داشته باشد.
بلایای طبیعی در افغانستان تنها حادثه‌های محیطی نیستند، بلکه نشانه‌ای از ضعف در برنامه‌ریزی و ناتوانی در مدیریت خطر به‌شمار می‌آیند. تا زمانی که نگاه ما از «مدیریت بحران پس از حادثه» به «مدیریت خطر پیش از وقوع بلا» تغییر نکند، تکرار رنج و ویرانی ادامه خواهد یافت.
روز جهانی کاهش خطر بلایا فرصتی است برای یادآوری این حقیقت که ساختن آینده‌ای ایمن‌تر تنها با آموزش، آمادگی و همکاری ممکن است. طبیعت همیشه نیرومندتر از انسان بوده است، اما انسان آگاه و آماده می‌تواند در برابر آن ایستادگی کند و از دل فاجعه راهی به سوی پایداری بگشاید.
