تصمیم طالبان بر پوشش خاص دانش آموزان و معلمان، مرحلهی جدیدی از وضع قوانین و مقررات برای شهروندان افغانستان به شمار میرود که آزادی و حقوق شهروندی آنان را تحت تاثیر قرار میدهد. این تصمیم که به تایید ملا هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، رسیده است، پوشیدن لباسهای سنتی شامل پیراهن و تنبان همراه با کلاه یا دستار را برای تمامی دانشآموزان و معلمان الزامی کرده است. این قاعده که ظاهراً با هدف ایجاد نظم و انضباط در مدارس اجرا میشود، بهطور قابل توجهی بر روحیه و انگیزه دانشآموزان و معلمان تاثیر منفی میگذارد و چالشهای متعددی را در عرصه آموزش ایجاد میکند.
با توجه به الزام پوشش خاص برای دانشآموزان و معلمان، این اقدام طالبان بهویژه از نظر فرهنگی و اجتماعی موجب محدودیتهایی برای افراد خواهد شد. تحمیل یک نوع پوشش خاص ممکن است موجب سرکوب تفاوتهای فردی و فرهنگی در میان دانشآموزان و معلمان شود و احساس آزادی انتخاب را از آنان سلب کند. این تغییرات نه تنها در حوزه ظاهر بلکه در نحوه تفکر و احساس هویت نیز تأثیرگذار خواهد بود.
همچنین پیراهن، تنبان و لنگی که اکنون به عنوان یونیفورم جدید معرفی شده است، مشکلاتی را برای دانشآموزان ایجاد میکند. بسیاری از خانوادهها در افغانستان با مشکلات اقتصادی جدی روبرو هستند و نمیتوانند هزینههای اضافی برای خرید این نوع لباسها را تأمین کنند. این امر میتواند باعث ایجاد تفاوتهای اجتماعی و کاهش اعتماد به نفس در میان دانشآموزان شود. علاوه بر این، دانشآموزانی که به پوششهای قبلی عادت کردهاند، ممکن است احساس نارضایتی و دلسردی نسبت به مکتب و فرآیند یادگیری پیدا کنند.
وضع چنین مقرراتی با آزادیهای اجتماعی و فردی همخوانی ندارد. یکی از اصول اساسی حقوق بشر، آزادی انتخاب در تمام جنبههای زندگی، از جمله نحوه لباس پوشیدن، است. تحمیل پوشش خاص بر افراد، به ویژه دانشآموزان، نه تنها مغایر با این اصول است، بلکه میتواند باعث از بین بردن فضای آزاد و خلاقانهای شود که برای رشد فردی و تحصیلی ضروری است.
این تصمیم که از دید طالبان میتواند به ایجاد نظم و انضباط در مدارس منجر شود، در حقیقت ممکن است باعث کاهش فضای آزادی در مکاتب و ایجاد چالشهای روانی و اجتماعی برای دانشآموزان و معلمان گردد. از این رو، اجرای چنین لایحهای نه تنها بر کیفیت آموزش تأثیر منفی خواهد گذاشت بلکه میتواند شکافهای اجتماعی و فرهنگی را در جامعه افغانستان گسترش دهد.
