هشدار اخیر وزارت خارجه امریکا مبنی بر “هشدار سطح چهار” برای سفر به افغانستان بار دیگر پرده از عمق بحران انسانی و سیاسی در کشور برمی‌دارد. این هشدار که بالاترین سطح از سلسله‌مراتب هشدارهای مسافرتی ایالات متحده است، نشان‌دهنده وضعیتی است که در آن سفر به کشورهایی مانند افغانستان برای شهروندان امریکایی مترادف با ورود به میدان مین است. اما این هشدار نه تنها بازتابی از خطرات واقعی در افغانستان است، بلکه تصویری از شکست استراتژی‌های امریکا و میراث تلخ دخالت نظامی آن در این کشور نیز به شمار می‌رود.
هشدار سطح چهار به معنای ممنوعیت توصیه‌شده سفر به مناطقی است که جان افراد در آن با خطرات جدی مانند گروگان‌گیری، ترور، یا خشونت‌های سازمان‌یافته تهدید می‌شود. دولت امریکا با صدور چنین هشداری ضمن اعلام ناتوانی خود در ارائه خدمات اضطراری به شهروندان، به‌نوعی شکست دیپلماتیک و استراتژیک خود را نیز در افغانستان تأیید کرده است. از جمله پیامدهای این هشدار می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
- نبود خدمات کنسولی: با تعطیلی سفارت امریکا در کابل، شهروندان امریکایی در افغانستان با کمترین سطح پشتیبانی از سوی دولت خود روبه‌رو هستند.
- خطرات ناشی از بازداشت: گزارش‌هایی از بازداشت شهروندان امریکایی توسط طالبان، نشان‌دهنده افزایش تهدیدها علیه امنیت خارجی‌ها است.
- بی‌اعتباری بیمه‌های سفر: هشدارهای سطح چهار معمولاً باعث بی‌اعتباری بیمه‌های سفر شده و سفر به چنین مناطقی را به امری بسیار پرخطر تبدیل می‌کند.
ناامنی و بی‌ثباتی؛ میراثی که آمریکا باقی گذاشت
افغانستان امروز به دلیل سیاست‌های غلط و خروج بی‌برنامه نیروهای امریکایی در وضعیت بی‌ثباتی عمیق قرار دارد. پس از بیست سال حضور نظامی در این کشور، آمریکا نه تنها نتوانست صلح و امنیت پایدار را برقرار کند، بلکه با ترک شتاب‌زده و سپردن قدرت به طالبان، کشوری 35 میلیونی را در معرض هرج‌ومرج و بازگشت به دوران تاریک قرار داد.
اینکه افغانستان اکنون در هشدار سطح چهار قرار گرفته، مستقیماً نتیجه بی‌مسئولیتی امریکا است. دولتی که با شعار دموکراسی‌سازی و مبارزه با تروریسم وارد افغانستان شد، امروز این کشور را به تروریست‌ها و افراط‌گرایان سپرده است. مردمی که برای دو دهه به وعده‌های توسعه و آزادی دل بستند، اکنون در سایه حکومتی زندگی می‌کنند که حقوق بشر، حقوق زنان و امنیت اجتماعی را به چالش کشیده است. آیا این چیزی جز خیانت به آرمان‌های بشری و انسانی است؟
طالبان که امروز قدرت را در افغانستان در اختیار دارند، نه تنها از فرصت ایجاد ثبات و حکومت‌داری عقلانی استفاده نکرده‌اند، بلکه با ادامه سیاست‌های افراطی، محدودیت بر زنان، اعمال سیاست های غلط و محدود کننده در برخورد با شیعیان و اقلیت‌های مذهبی، و رابطه با گروه‌های تروریستی، بحران را تشدید کرده‌اند.
نکات زیر برای طالبان به‌عنوان توصیه‌ای حیاتی مطرح می‌شود:
- محدودیت بر زنان و دختران باید فوراً متوقف شود. جامعه‌ای که نیمی از جمعیت آن از حقوق اولیه محروم شوند، هرگز به ثبات نمی‌رسد.
- همکاری با گروه‌هایی مانند القاعده و پناه دادن به تروریست‌های پاکستانی نه تنها امنیت افغانستان را تهدید می‌کند، بلکه روابط این کشور با همسایگانش را نیز تخریب کرده است.
- طالبان باید تروریست‌های پاکستانی را که باعث تشدید تنش میان افغانستان و پاکستان شده‌اند، از خاک خود اخراج کنند. روابط افغانستان و پاکستان نباید قربانی سیاست‌های اشتباه شود.
امریکا که همواره خود را مدافع حقوق بشر و دموکراسی معرفی می‌کند، با خروج بی‌برنامه از افغانستان به‌وضوح نشان داد که اولویت‌هایش نه بر اساس آرمان‌های انسانی، بلکه بر اساس منافع کوتاه‌مدت ژئوپلیتیکی است.
ترک افغانستان بدون تضمین حقوق شهروندان و بدون ایجاد چارچوبی برای انتقال قدرت، چیزی جز خیانت به مردم کشور ما نیست.
چه پاسخی برای میلیون‌ها انسان وجود دارد که اکنون در معرض خطر ترور، فقر، و سرکوب قرار دارند؟
آیا هشدار سطح چهار نشان‌دهنده‌ی مسئولیت‌پذیری امریکاست یا صرفاً شانه خالی کردن از مسئولیت‌های اخلاقی و سیاسی ست؟
امروز افغانستان در محاصره‌ی ناامنی، فقر و بی‌ثباتی قرار گرفته است. مردم این کشور قربانی سیاست‌های ناکارآمدی هستند که هم توسط امریکا و طالبان به اجرا درآمده‌اند.
پیام روشن است: امریکا باید مسئولیت اخلاقی خود را در قبال افغانستان بپذیرد و طالبان نیز باید در سیاست‌های خود بازنگری کنند.
آینده افغانستان بدون ثبات سیاسی، رعایت حقوق بشر، و قطع رابطه با تروریسم، چیزی جز بحران‌های بیشتر نخواهد بود. این هشدار، صدای ملت شریف افغانستان است که خواستار صلح، امنیت، و عدالت‌اند.
نویسنده: دکتر لنگرزاد
