در جوامع امروزی رسانهها نقش بسزای در پویایی و توسعه جوامع داشته و یکی از مولفههای اساسی و مهم حیات اجتماعی نیز شمرده میشود.
در جامعه افغانستان هم که سالهاست رسانهها نقش مهم در بالندگی و ارتقای فکری جامعه داشته است، ظهور رسانههای گوناگون چاپی، تصویری و شنیداری حداقل در بیش از دو دهه اخیر حاکی از رشد آنها بوده است.
در این مدت رسانهها از نظر کمی و کیفی در کشور به گونه چشمگیر رشد کرده و افغانستان از این جهت شاهد ظهور اثرگذارترین رسانهها در منطقه بوده است.
همچنان در داخل کشور، رسانهها در سراسر افغانستان نقش کلیدی در انعکاس صدای مردم و روند فرهنگسازی در جامعه داشته است. رشد رسانه حداقل در دو دهه اخیر علاوه بر این که یک مزیت مثبت برای رسانهها به حساب میآید پویایی و بیداری اذهان عمومی مردم افغانستان را در قبال پیگیری تحولات روز هم نشان میدهند.
با این همه، فعالیت رسانهای در این مدت اما بدون هزینه و قربانی هم نبوده است. آمارها نشان میدهد که دهها خبرنگار و فعال رسانهای طی دو دهه اخیر در کشور جان باخته و صدها تن دیگر آسیب دیدهاند.
از سوی هم، عدم پیگیری و مجازات عاملان ترور و خشونت علیه خبرنگاران از جمله انتقاداتی است که بارها در محافل خبری مطرح شده است.
پیشتر کمیته حفاظت از خبرنگاران هم با اشاره به وضعیت ناگوار خبرنگاران در کشور گفت، «افغانستان کشوری است که قاتلان خبرنگاران در آن مصئونیت دارند.»
اخیرا مرکز خبرنگاران افغانستان (AFJC) هم در گزارشی اعلام کرد که طی دو دهه گذشته ۱۲۸ خبرنگار و کارمند رسانهای، از جمله ۲۸ زن در پی رویدادهای جنگی یا جرایم سازمان یافته در افغانستان جان باختهاند.
این نهاد همچنان افزوده که محدودیتها بر خبرنگاران و رسانهها در افغانستان زیر اداره طالبان بهگونه کمسابقه افزایش یافته است.
به گفته منبع، دستکم ۴۴۷ رویداد نقض حقوق خبرنگاران و کارمندان رسانهای، از جمله سه کشته و دهها مورد تهدید و خشونت و بیش از ۲۲۰ مورد بازداشت طی بیش از سه سال حکومت طالبان در افغانستان ثبت شده است.
برخی گزارشهای دیگر نیز حاکی از آن است که وضعیت رسانهها و خبرنگاران پس از روی کارآمدن دوباره طالبان در کشور بدتر شده است.
هرچند بعضی مقامات طالبان گزارشها در باره بدتر شدن شرایط برای رسانهها و خبرنگاران را رد میکنند، اما واقعیتهای میدانی و جاری در کشور به گونه آشکار نشان میدهد که اینروزها رسانهها و کارمندان آن در افغانستان در شرایط مناسبی به سر نمیبرند.
ایجاد محدودیت علیه رسانهها و کارمندان آن در بیش از سه سال گذشته تاثیرات منفی در روند رشد رسانههای کشور گذاشت و دهها رسانه در این مدت مجبور به توقف نشراتشان شدند.
این درحالی است که جامعۀ خسته از جنگ و بحران افغانستان در شرایط فعلی بیش از هر زمانی به ارتقای فکری، بیداری و توسعه نیازمند است؛ نیازی که یک بخش مهم آن از رهگذر رسانه قابل تامین است.