طی هفتههای اخیر که حکومت طالبان و پاکستان تنشهای سیاسی و تقابل نظامی را پشت سر گذاشتند، همزمان فشارها بر جامعه مهاجر افغان در پاکستان نیز افزایش یافته است. یورش شبانه نیروهای پولیس پاکستان به منازل پناهجویان افغان در شهرکهای فیصلتاون و اف ۱۷ اسلامآباد، یکبار دیگر چهره واقعی سیاست این کشور را در قبال جامعه مهاجر افغانستان آشکار ساخت.
این اقدام که سهشنبه شب، ۶ عقرب، بدون اطلاع قبلی و در نیمهشب انجام شد، نه تنها فضای وحشت و سراسیمگی در میان خانوادههای پناهجو ایجاد کرد، بلکه نشان داد که مهاجران افغان همچنان گروگان تنشهای سیاسی و تقابلهای امنیتی میان کابل و اسلامآباد هستند.
بازداشت تعداد زیادی از مهاجران به بهانه نداشتن ویزا، در حالی صورت گرفته که بیشتر این افراد پس از فروپاشی حکومت پیشین و به قدرت رسیدن مجدد طالبان، به دلیل تهدیدهای جدی علیه جانشان از کشور گریختهاند.
این پناهجویان که هیچ ارتباطی با گروههای افراطی ندارند، اکنون نگران آن هستند که بازگشت اجباری به افغانستان، آنها را در معرض انتقامجویی قرار دهد. چنین وضعیتی نشان میدهد که پاکستان در رفتار با مهاجران، نه به اصول حقوق بشری بلکه به منافع سیاسی کوتاهمدت خود توجه دارد.
پاکستان در طول چهار دهه گذشته، همواره از پرونده مهاجران به عنوان حربهای سیاسی در تعامل با کابل بهره برده است. این رویکرد در دوره حاکمیت دوباره طالبان نیز ادامه یافته و حتی تشدید شده است.
در حالی که مقامات پاکستانی گاه از برادری، همسایگی و مشترکات فرهنگی و دینی با افغانستان سخن میگویند، عملکرد این کشور با مهاجران افغان، تصویری متناقض ارائه میدهد. آزار و اذیت مهاجران، اخاذی، مصادره اموال، تخریب منازل و حملات شبانه، تنها بخشی از اقدامات غیرانسانی است که سازمان عفو بینالملل و دیگر نهادهای حقوق بشری بارها از آن انتقاد کردهاند.
جرمانگاری علیه مهاجران، پدیده دیگری است که دولت پاکستان برای دستیابی به اهداف سیاسی و ایجاد احساسات ضدافغانستانی در افکار عمومی داخلی، آن را دامن زده است. این سیاست، در حالی اجرا میشود که طالبان تا پیش از این، حمایت گسترده پاکستان را داشتند، اما دگردیسیهای سیاسی و تقابل کنونی میان دو طرف، جامعه مهاجر را به گروگان گرفته و آنها را در موقعیتی فاجعهبار قرار داده است. مهاجرانی که شمار زیادی از آنها از ستم طالبان گریختند، اکنون در پاکستان تحت ستم دیگری قرار دارند و هزینه اختلافات سیاسی دو حکومت را میپردازند.
در چنین شرایطی، راهحل پایدار تنها از طریق مذاکرات چندجانبه میسر است. حضور نمایندگان کابل و اسلامآباد در کنار سازمانهای بینالمللی و میانجیگری کشورهای ثالث، میتواند به حل معضل مهاجران افغان کمک کند. اکنون وقت آن است که حقوق انسانی مهاجران نباید قربانی بازیهای سیاسی و معاملات منطقهای گردد. سازمان ملل به عنوان یک نهاد معتبر جهانی در این میان مسئولیت دارد تا از اخراج اجباری و نقض حقوق این پناهجویان جلوگیری کند و نگذارد که این جامعه بیصدا و بیپناه، بیش از این میان دو سنگ خرد و خمیر شود.