ممنوعیت پخش برنامههای سیاسی در رسانههای افغانستان توسط طالبان، نهتنها گامی دیگر در سرکوب آزادی بیان است، بلکه نشاندهنده وحشت این گروه از آگاهی مردم و نقد عملکردشان است. این اقدام در ادامه سیاستهای سرکوبگرایانهای است که از زمان تسلط دوباره طالبان بر افغانستان اعمال شده و در راستای خاموش کردن هرگونه صدای مخالف صورت میگیرد.
از دیدگاه اسلامی، آزادی بیان یکی از اصول بنیادین حکومتداری عادلانه است. قرآن کریم بارها به اهمیت مشورت، بیان حقیقت و مسئولیتپذیری در امور اجتماعی اشاره کرده است. آیه ۲۵۹ سوره بقره و آیه ۳۹ سوره شوری بر اهمیت گفتگو، استدلال منطقی و تبادل آزاد اندیشه تأکید دارند. پیامبر اکرم (ص) نیز با تأسیس «مسجد النبی» بستری برای تبادل آرا و انتقاد از حاکمیت فراهم کرد. بنابراین، هرگونه محدودیت بر رسانهها در واقع خلاف تعالیم اسلام و نشاندهنده سوءاستفاده طالبان از مفاهیم دینی برای تحکیم قدرت است.
حق آزادی بیان یکی از حقوق بنیادین بشر است که در ماده ۱۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر تصریح شده است. هر انسانی حق دارد که بدون ترس از سرکوب، نظر خود را بیان کند و اطلاعات را از طریق رسانهها دریافت کند. طالبان با سرکوب رسانهها، نهتنها این حقوق را نقض میکنند، بلکه شهروندان را از ابزارهای لازم برای مشارکت سیاسی و اجتماعی محروم میسازند. این اقدام به طور مستقیم نقض حقوق شهروندی مردم افغانستان است و آنان را در تاریکی اطلاعاتی فرو میبرد.
برنامههای سیاسی رسانهها ابزار اصلی برای آگاهیبخشی به مردم درباره مسائل داخلی و بینالمللی هستند. رسانههای آزاد با تحلیل و نقد حکومت، به مردم این فرصت را میدهند که تصمیمگیری آگاهانهتری در قبال مسائل سیاسی داشته باشند. حذف این برنامهها، جامعه را به سمت انفعال سوق داده و بستری برای استبداد کامل فراهم میکند. در تاریخ نشان داده شده است که دیکتاتوریها ابتدا رسانهها را سرکوب میکنند تا هیچ مقاومتی در برابر خود نداشته باشند.
طبق اصول یونسکو و سازمان ملل متحد، آزادی رسانه جزء لاینفک دموکراسی و حاکمیت قانون است. کنوانسیونهای بینالمللی تصریح میکنند که هرگونه محدودیت بر رسانهها باید دارای دلایل موجه و مطابق با قوانین بینالمللی باشد. طالبان با این اقدام، بهوضوح قوانین بینالمللی را نقض کرده و چهرهای تاریک از حاکمیت خود ارائه میدهد.
رسانههای آزاد نقش کلیدی در ارتقای سطح فرهنگ، آگاهی اجتماعی و مشارکت عمومی دارند. کشورهایی که رسانههای مستقل دارند، توسعهیافتهتر و دارای شهروندانی با سواد سیاسی و اجتماعی بالاتر هستند. طالبان با محدودیت رسانهها، به دنبال ایجاد جامعهای ناآگاه و منفعل هستند تا اعتراضات مردمی را سرکوب کنند و مشروعیت خود را بدون چالش حفظ نمایند.
ممنوعیت پخش برنامههای سیاسی، اقدامی در راستای خفقان و سانسور گسترده است که به ضرر مردم افغانستان و آینده این کشور تمام خواهد شد. تاریخ نشان داده است که حکومتهایی که رسانهها را سرکوب کردهاند، دوام چندانی نداشتهاند. طالبان با این اقدامات، نهتنها مشروعیت بینالمللی خود را تضعیف میکنند، بلکه نارضایتی عمومی را افزایش داده و زمینهساز مقاومتهای آینده خواهند شد. رسانهها، چراغ آگاهی جامعه هستند و خاموش کردن این چراغ، تنها مسیر تاریکی و سقوط را به دنبال خواهد داشت.
نویسنده: م. کهریزنوی
