سوم دسامبر، روز جهانی معلولین، فرصتی است برای یادآوری این حقیقت که جامعه زمانی کامل و انسانی است که همهٔ اعضایش—با هر توانایی و محدودیتی—از حقوق، فرصتها و کرامت برابر برخوردار باشند. این روز تنها یک مناسبت تقویمی نیست؛ بلکه فراخوانی است برای دیدن واقعیتهایی که اغلب در میان چالشهای روزمره نادیده میمانند.
افغانستان از جمله کشورهایی است که در نتیجهٔ دههها جنگ، خشونت، انفجارها، مینهای زمینی، کمبود خدمات صحی و فقر گسترده، با جمعیت بزرگی از افراد دارای معلولیت روبهرو است. هزاران کودک، زن و مرد افغان با پیامدهای جسمی و روانی جنگ زندگی میکنند، اما دشواری اصلی در معلولیتِ آنان خلاصه نمیشود. آنچه رنج را عمیقتر میسازد، نبود دسترسی به آموزش، محدودیتهایی که مانع اشتغال میشود، زیرساختهای نامناسب، و نادیدهگرفتن نیازهای این قشر در سیاستگذاریهای ملی است.
در بسیاری از نقاط افغانستان، افراد دارای معلولیت هنوز با نگاه ترحمآمیز یا حتی تبعیضآمیز مواجهاند؛ گویی حضورشان در جامعه امری فرعی است، نه بخشی از تنوع انسانی. اما حقیقت این است که معلولیت نباید و نمیتواند بهانهای برای محرومیت باشد. افراد دارای معلولیت زمانی میتوانند نقش فعال و سازنده ایفا کنند که فرصت، امکانات و احترام برابر برای آنان فراهم باشد.
روز جهانی معلولین تاکید میکند که ایجاد تغییر ممکن است. حمایت از افراد دارای معلولیت یک کار احساسی نیست؛ یک مسئولیت انسانی، اجتماعی و حقوقی است.
سرمایهگذاری بر آموزش، فراهمکردن فرصتهای شغلی، ایجاد محیطهای مناسبسازیشده، و توسعهٔ خدمات توانبخشی، نه تنها کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت را بالا میبرد، بلکه به رشد و پویایی کل جامعه کمک میکند.
افغانستان امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند رویکردی فراگیر و عادلانه است؛ رویکردی که در آن هیچ شهروندی بهدلیل شرایط جسمی یا ذهنیاش از حق زندگی با کرامت محروم نشود. در این روز جهانی باید صدای کسانی باشیم که کمتر شنیده شدهاند و مدافع حقوقی که بارها نادیده گرفته شدهاند.
