بر اساس گزارش اخیر دفتر مبارزه با جرایم و مواد مخدر سازمان ملل (UNODC) مصرف هروئین و مت‌آمفتامین در افغانستان به‌طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است.
این گزارش، که با همکاری برنامه توسعه‌ای ملل متحد تهیه شده، از کاهش مصرف سنتی تریاک و چرس خبر می‌دهد. گرایش به مواد مخدر پرخطر، تهدیدی جدی برای سلامت جامعه است.
ممنوعیت کشت کوکنار توسط طالبان در سال ۲۰۲۲، قاچاق هروئین را تا ۵۰ درصد کاهش داده است.
با این حال، این سیاست به اقتصاد روستایی آسیب زده و درآمد دهقانان را ۹۲ درصد کاهش داده و نبود کشت‌های بدیل، فقر را در مناطق روستایی تشدید کرده است.
دهقانان در ولایاتی مانند قندهار و هلمند از کمبود حمایت مالی و تخم‌های اصلاح‌شده شکایت دارند.
این وضعیت، معیشت آن‌ها را به خطر انداخته و بسیاری را به سمت کشت غیرقانونی سوق داده است. فقدان زیرساخت‌های اقتصادی، چالش را پیچیده‌تر کرده است.
دسترسی محدود به خدمات درمانی، به‌ویژه در مناطق دورافتاده، یکی از موانع اصلی مبارزه با اعتیاد است.
کمبود امکانات درمانی برای زنان و جوانان، بهبودی معتادان را دشوار کرده است. بدنامی اجتماعی نیز مانع بزرگی در مسیر درمان محسوب می‌شود.
اولیور استولپه، نماینده دفتر مبارزه با جرایم و مواد مخدر سازمان ملل به تازگی بر ضرورت گسترش امکانات درمانی تأکید کرده است.
او معتقد است بدون زیرساخت‌های کافی، چرخه اعتیاد ادامه خواهد یافت. این مسئله به‌ویژه برای زنان، که دسترسی کمتری به خدمات دارند، نگران‌کننده است.
افزون بر این، ممنوعیت کشت کوکنار در ولایاتی مانند بدخشان با مقاومت دهقانان مواجه شده است. اعتراضات و درگیری‌ها به تخریب کشت‌زارها در این مناطق که به درگیری‌های خشونت‌آمیز منجر شد، نشان‌دهنده نبود اجماع میان طالبان و جوامع محلی است.
با این حال، کارشناسان زراعتی پیشنهاد می‌کنند که کشت‌های بدیل مانند زعفران، همراه با کود کیمیاوی و تخم‌های اصلاح‌شده، در اختیار دهقانان قرار گیرد.
از سوی هم، تعهدات بین‌المللی برای حمایت از این برنامه‌ها هنوز عملی نشده است. این خلأ، تلاش‌ها برای کاهش کشت کوکنار را تضعیف کرده است.
افزایش مصرف مواد مخدر پرخطر، پیامدهای گسترده‌ای فراتر از مسائل اقتصادی دارد. شیوع بیماری‌های واگیر، افسردگی، انزوای اجتماعی و افزایش جرایم از جمله این پیامدها هستند.
وضعیت زنان معتاد به مراتب وخیم‌تر است، زیرا آن‌ها با موانع اجتماعی و فرهنگی بیشتری مواجه‌اند. نبود امکانات درمانی ویژه زنان، این گروه را در برابر آسیب‌های اعتیاد شکننده‌تر کرده است.
اتحادیه اروپا امروز پنجشنبه، 5 سرطان/26 جون به‌مناسبت روز جهانی مبارزه با مواد مخدر، از حمایت از برنامه‌های توانمندسازی معتادان در افغانستان خبر داده است.
این حمایت می‌تواند گامی مثبت باشد، اما بدون سرمایه‌گذاری گسترده، تاثیر آن محدود خواهد بود. زیرساخت‌های درمانی و اقتصادی نیاز به تقویت دارند.
با این همه، چشم‌انداز آینده افغانستان در مبارزه با مواد مخدر به عوامل متعددی بستگی دارد. تقویت زیرساخت‌های درمانی و ارائه کشت‌های بدیل پایدار از اولویت‌ها هستند.
جلب حمایت بین‌المللی برای کاهش فقر و بیکاری نیز ضروری به نظر می‌رسند تا چرخه فقر و اعتیاد شکسته شود.
به نظر می‌رسد بدون اقدامات هماهنگ و سرمایه‌گذاری در برنامه‌های بلندمدت، این بحران نه‌تنها سلامت جامعه را تهدید می‌کند، بلکه بی‌ثباتی اجتماعی و اقتصادی را تشدید خواهد کرد.