افغانستان یکی از کشورهای است که در طول سالهای گذشته با مشکل جدی قطع برق مواجه بوده است. این مشکل نه تنها باعث ناراحتی و دشواری در زندگی روزمره مردم شده، بلکه بر توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور نیز تأثیرات منفی زیادی گذاشته است. دلیل اصلی این مشکل، وابستگی زیاد، به برق وارداتی از کشورهای همسایه بوده که این وابستگی در بسیاری از مواقع باعث بروز قطعهای مکرر برق میشود.
افغانستان بیش از ۷۰ درصد برق خود را از کشورهای همسایه مانند ایران، ترکمنستان، تاجیکستان و اوزبیکستان وارد میکند. این وابستگی به واردات برق باعث میشود که وقتی مشکلات فنی در شبکههای برق این کشورها پیش آید، ما نیز با قطع برق مواجه شویم. بهویژه در فصل سرما که مصرف برق به شدت افزایش مییابد، قطع برقها بیشتر شده و این موضوع مشکلات زیادی را برای مردم به وجود میآورد. علاوه بر این، تغییرات جوی مانند توفانها یا مشکلات فنی در شبکهها نیز مزید بر علت شده است.
افغانستان با منابع آبی غنیای که دارد، این ظرفیت را دارد که بخش بزرگی از نیاز برق خود را از طریق انرژیهای آبی تأمین کند. رودخانهها و سدها، مانند سد کجکی در هلمند یا سد دالان در ننگرهار، پتانسیل بسیار بالایی دارند، اما متأسفانه به دلیل کمبود سرمایهگذاری و مشکلات مدیریتی، نتوانستهایم از این منابع بهطور کامل بهرهبرداری کنیم. در نتیجه، همچنان به برق وارداتی وابسته هستیم و این وابستگی ادامه دارد.
اما اگر به منابع آبی و انرژیهای تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی توجه بیشتری داشته باشیم، میتوانیم به استقلال در تأمین برق برسیم.
افغانستان با توجه به تابش زیاد آفتاب و شرایط جغرافیاییاش، پتانسیل بالایی برای استفاده از انرژی خورشیدی دارد. در همین راستا، پروژههای خورشیدی میتوانند بهویژه در مناطق دورافتاده و روستایی که دسترسی به برق محدود است، راهحل مناسبی باشند.
یکی از مشکلات اساسی که باعث کندی پیشرفت در بخش برق کشور شده، فساد و سوء مدیریت است. در بسیاری از بخشهای مدیریتی، فساد و نبود شفافیت باعث شده که پروژهها به درستی اجرا نشوند و از منابع موجود بهطور بهینه استفاده نشود.
اگر بخواهیم به یک آینده روشن در بخش برق برسیم، باید مدیریت منابع را بهبود بخشیم و از فساد جلوگیری کنیم.
حاکمیت افغانستان باید در سیاستهای اقتصادی خود به نحوی عمل کند که بخش خصوصی را تشویق به سرمایهگذاری در پروژههای تولید برق کند. با ایجاد شرایط مساعد برای سرمایهگذاران داخلی و خارجی، میتوانیم گامهای مؤثری در راستای خودکفایی برق برداریم.
بنابراین افغانستان با منابع آبی و طبیعی فراوان، میتواند به خودکفایی در تولید برق برسد. اما برای این که این هدف محقق شود، باید به سرمایهگذاری در زیرساختهای برق داخلی توجه ویژهای شود، فساد کاهش یابد و همزمان با آن، پروژههای تولید برق از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی توسعه یابد. تنها با این رویکردها میتوانیم به یک آینده پایدار در تأمین برق دست یابیم و مشکلات ناشی از قطعهای مکرر برق را حل کنیم.
