در روزگار کنونی که امت اسلامی با چالشهای عمیق داخلی و خارجی مواجه است، حفظ وحدت، تقویتِ همبستگی و احترام به تنوع قومی و مذهبی درونجامعهای، بیش از هر زمان دیگر اهمیت دارد. افغانستان سرزمینی با پیشینهی غنی مذهبی و فرهنگی است که همواره در کنار برادران اهل سنت، جامعهی شیعه نیز نقش برجستهای در حفظ هویت دینی، فرهنگی و تاریخی کشور ایفا کرده است. از جمله بارزترین نمودهای هویتی این جامعه، برگزاری مراسم محرم و عزاداری برای سالار شهیدان، امام حسین علیهالسلام، است؛ مناسبتی که نهتنها در افغانستان، بلکه در جهان اسلام و حتی فراتر از آن، بهعنوان نماد ظلمستیزی، عدالتخواهی و اصلاحطلبی شناخته میشود.
محرم فرصتی برای تقویت آموزه های نبوی
در چنین زمینهای، محدود ساختن مراسم عاشورا و جمعآوری نمادهای عزاداری در برخی مناطق افغانستان توسط نیروهای حاکم، عملی نگرانکننده تلقی میشود. این اقدامات نهتنها موجب دلخوری و احساس انزوا در میان میلیونها شهروند شیعهمذهب افغانستان شده، بلکه خطر شکافهای اجتماعی را نیز به دنبال دارد. مراسم عاشورا، برخلاف تصور برخی، نه تنهاتلاشی برای تقابل با نظام حاکم نیست، بلکه فرصتی برای تقویت آموزههای نبوی، اصلاح جامعه اسلامی و بیان وفاداری به مسیر قرآن و اهل بیت است.
امام حسین علیهالسلام با قیام عاشورا، خط بطلانی بر تحریف دین توسط حاکمان فاسد کشید و معیار جاودانهای برای جدایی حق از باطل بهجای نهاد. برگزاری آیینهای سوگواری آن حضرت، نهتنها سنتی مذهبی، بلکه حق مشروع دینی است که در هیچ فقه و قانونی، ممنوعیت آن پذیرفته نیست. امروزه در بسیاری از کشورهای جهان، از اروپا تا آفریقا، شیعیان آزادانه به برپایی مجالس حسینی میپردازند، لذا محدود ساختن این مجالس در کشوری چون افغانستان که خود مهد عرفان اسلامی و باورهای دینی می باشد، تأسفبرانگیز و قابلتأمل است.
محدود سازی محرم موجب تزلزل وحدت ملی
در شرایطی که طالبان تلاش دارد خود را بهعنوان یک حاکمیت اسلامی و فراگیر معرفی کند، اینگونه اقدامات میتواند بهراحتی چهرهی حکومت را از عدالتمحوری به سوی فرقهگرایی سوق دهد؛ امری که پیامد آن نه فقط اعتراض داخلی، بلکه تقویت نگاههای انتقادی جهانی نسبت به رفتارهای مذهبیستیزانه را در بر خواهد داشت.
جامعه شیعه افغانستان هیچگاه به دنبال تقابل با طالبان نبوده و مجالس مذهبی آنان، بستری برای گسترش فهم دینی، اخلاقی و اجتماعی است. محروم ساختن آنان از این حق مشروع، تنها باعث تضعیف روحیه دینی مردم، تزلزل وحدت ملی و گسترش احساس تبعیض مذهبی خواهد شد.
بنابراین، انتظار میرود حاکمیت طالبان با تجدیدنظر در رویکردهای محدودگرایانه مذهبی، ضمن باز کردن فضای مذهبی کشور به روی تمامی مسلمانان، احترام به مقدسات همه فرق اسلامی را نهادینه کرده و به جای تنگنظری، راه همگرایی و برادری را در پیش گیرد. مراسم عاشورا تهدیدی برای هیچ حکومتی نیست، بلکه فرصتی است برای بازسازی و پرورش باورهای دینی، بیداری اسلامی و تقویت همگرایی؛ چیزی که خود میتواند پشتوانهی اخلاقی هر حکومتی باشد.
