مراسم حج، این کنگره عظیم الهی، نه تنها یک مناسک عبادی است بلکه ظرفیتی بیبدیل برای وحدت، بیداری، عدالتخواهی و مبارزه با استکبار دارد. در روزگاری که امت اسلامی درگیر تفرقهافکنیهای جریانهای تکفیری و خشونتگرایی افراطی است، حج میتواند صدای رسای امت واحده باشد در برابر رژیم صهیونیستی، امریکا و تمام اشکال ظلم و اشغال. این مقاله، تحلیلی است بر نقش وحدتآفرین حج، مسئولیت مسلمانان در برابر فلسطین و غزه، و نیاز فوری به همبستگی میان شیعه و سنی، بهویژه در کشورهایی چون افغانستان.
حج، تنها یک فریضه عبادی نیست. خانه خدا نه فقط قبله نمازها، بلکه مرکز گردهمایی جهانیترین امت دنیاست. در مراسم حج، مسلمانان از سراسر جهان، بیهیچ تبعیض نژادی، مذهبی و قومی، در کنار هم میایستند، طواف میکنند و یک صدا لبیک میگویند. این همصدایی، پیامی است به دشمنان امت اسلامی: ما یک ملتیم، با یک کتاب، یک قبله، و یک پیام.
مراسم حج، تجلی توحید، مساوات و فریاد رهایی از بندهای استکبار است. امروز که رژیم جعلی اسرائیل، با حمایت امریکا، جنایتهایی بیسابقه را در غزه مرتکب میشود، فریاد «اللهم لبیک» در حج باید به «لبیک یا قدس»، «لبیک یا غزه» و «لبیک یا مظلوم» تبدیل گردد. برائت از مشرکین، یعنی اعلام موضع صریح علیه ظلم و اشغالگری؛ حج، تریبون جهانی اسلام است علیه هر رژیم ستمگر، خاصه اسرائیل و حامیانش.
امروز هیچ سرمایهای برای امت اسلامی مهمتر از اتحاد نیست. اگر ملتهای مسلمان یکصدا و همجهت بودند، نه فاجعه غزه تکرار میشد، نه فلسطین تحت اشغال باقی میماند، نه یمن در محاصره انسانی و اقتصادی فرو میرفت. جدایی ما، پیروزی دشمنان ماست. وحدت ما، قدرت ماست. حج این پیام را روشن میسازد که شیعه و سنی، ترک و عرب، افغانستانی و ایرانی، همه مسلمانان جهان در کنار هماند؛ همه طواف میکنند، همه در عرفات میایستند، همه قربانی میدهند.
در افغانستان نیز، مراسم حج همواره جایگاه ویژهای در قلوب مردم دارد. مردم با نگاه عبادی عمیق به آن مینگرند، اما لازم است تا وجه سیاسی و وحدتآفرین آن نیز برجسته شود. طالبان به عنوان یک گروه مسلط بر بخش بزرگی از کشور، باید بداند که وحدت فقط در شعار نیست. مردم از شعار خستهاند. وحدت، یعنی تضمین حقوق اقلیتها، شرکت در مراسمهای مشترک، احترام به مقدسات یکدیگر و گامهای عملی برای اعتمادسازی.
یکی از جلوههای زیبای حج، اشتراک کامل شیعه و سنی در مناسک آن است. هر دو مذهب بزرگ اسلامی، با اختلافاتی فقهی اما در یک وحدت عملی، گرد خانه خدا طواف میکنند. این تصویر باید الگوی تعاملات سیاسی و اجتماعی ما نیز باشد. همانگونه که در مسجدالحرام کنار هم میایستیم، در مدرسه، بازار، حکومت و رسانه هم باید در کنار هم بمانیم. افغانستان میتواند الگویی برای همزیستی باشد، اگر سیاستورزان آن صداقت داشته باشند.
جهاد مردم غزه و مقاومت جانانه مردم یمن، نمونههایی از بیداری اسلامی است. ملتهایی که علیرغم محاصره، فقر، فشار و کشتار، هنوز ایستادهاند و سرافرازند. آنها به ما آموختند که ایمان، اراده و وحدت، بزرگترین سلاح یک ملت است. رژیم صهیونیستی نه یک دولت واقعی، بلکه یک ساختار موقت، جعلی و محصول ظلم تاریخی غرب است. امروز دفاع از فلسطین، دفاع از شرافت انسانی است.
در شرایطی که میلیونها هموطن در افغانستان در فقر و گرسنگی به سر میبرند، فریضه قربانی نباید تنها یک سنت تشریفاتی باقی بماند. باید به سمت فرهنگسازی حرکت کنیم؛ قربانی برای نیازمندان، اشتراک در شادی با فقرا، ساختن پیوندی اجتماعی و اسلامی که ریشه در معنویت دارد. این اقدام، معنای عمیقتری به عبادت میدهد و روح همبستگی ملی را تقویت میکند.
امروز امت اسلامی در یک پیچ تاریخی قرار دارد. فریاد غزه، مظلومیت فلسطین، پایداری یمن و مشکلات داخلی کشورهای اسلامی مثل افغانستان، همگی از ما میخواهند که بیدار شویم، متحد شویم، و از مناسک الهی چون حج برای بیدارسازی ملتها بهره ببریم. از شیعه و سنی، از همه مذاهب اسلامی میخواهیم که در مراسمهای اعیاد اسلامی به صورت مشترک شرکت کنند؛ اهل سنت در مراسم اعیاد مساجد اهل تشیع حاضر شوند، و بالعکس. این حضور نماد وحدت و مقاومت در برابر تفرقهافکنی دشمنان است.
حج، آیینهای است برای ما تا چهره واقعی اسلام را ببینیم: اسلام وحدت، اسلام مقاومت، اسلام کرامت، و اسلام خدمت به خلق. اگر متحد شویم، اگر صداقت پیشه کنیم، اگر از دل مناسک حج پیام بگیریم، آنگاه در آیندهای نزدیک، قدس آزاد خواهد شد، فلسطین آرام خواهد گرفت، و جهان اسلام به عزت حقیقی خود بازخواهد گشت.
نویسنده: م. کهریزنوی
