امراض غیر ساری (NCDs) شامل بیماریهایی مانند بیماریهای قلبی-عروقی، دیابت، سرطان، و مشکلات تنفسی مزمن هستند که به دلایل غیرعفونی به وجود میآیند. در افغانستان، این بیماریها به یکی از چالشهای عمده نظام صحی کشور تبدیل شدهاند و نیازمند توجه جدی هستند.
با تغییرات اجتماعی و اقتصادی، سبک زندگی مردم افغانستان بهطور قابل توجهی تغییر کرده است. افزایش مصرف غذاهای فرآوری شده، کاهش فعالیت بدنی، و استعمال دخانیات از عوامل کلیدی افزایش این بیماریها هستند.
فقر گسترده و محدودیتهای مالی باعث شده که بسیاری از مردم به خدمات پیشگیری و درمان دسترسی نداشته باشند. این مسئله منجر به تشخیص دیرهنگام و مدیریت ناکافی بیماریها میشود. کیفیت پایین هوا بهویژه در شهرهای بزرگ، استفاده از سوختهای غیر استاندارد، و مدیریت نادرست زبالهها، خطر ابتلا به بیماریهای تنفسی مزمن را افزایش داده است.
جنگها، ناامنیها، و وضعیت اجتماعی-اقتصادی نابسامان باعث افزایش مشکلات روانی شده که خود میتواند خطر ابتلا به بیماریهای غیر ساری را بیشتر کند. کمبود آگاهی عمومی درباره عوامل خطرساز بیماریهای غیر ساری، مانند تغذیه ناسالم و عدم فعالیت بدنی، یکی دیگر از دلایل رشد این بیماریها است.
وزارت صحت عامه میتواند با اجرای برنامههای منظم آگاهیبخشی درباره تغذیه سالم، فواید فعالیت بدنی، و خطرات استعمال دخانیات، مردم را تشویق به اتخاذ شیوه زندگی سالم کند. توسعه مراکز صحی اولیه، کاهش هزینههای درمان، و ارائه خدمات رایگان یا یارانهای به اقشار آسیبپذیر میتواند تأثیر مثبتی بر کاهش این بیماریها داشته باشد.
اجرای قوانین سختگیرانه برای کاهش استعمال دخانیات، محدود کردن تبلیغات غذاهای ناسالم، و کنترل آلودگی هوا میتواند به کاهش عوامل خطر کمک کند. وزارت صحت عامه باید با جمعآوری دادههای دقیق و انجام تحقیقات علمی، الگوهای گسترش بیماریهای غیر ساری را شناسایی کرده و برنامههای هدفمندتری تدوین کند. مشارکت نهادهای جامعه مدنی و سازمانهای غیردولتی در اجرای برنامههای پیشگیری و آموزش، میتواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد.
بنابراین امراض غیر ساری در افغانستان، به دلایل عوامل گوناگون، به یک معضل جدی تبدیل شدهاند. برای مقابله با این چالش، نیاز به برنامههای جامع، هماهنگی میان بخشهای مختلف دولتی و غیردولتی، و توجه ویژه به اقشار آسیبپذیر جامعه است. لذا تنها از طریق اقدامات پیشگیرانه و حمایتهای مؤثر میتوان سلامت عمومی جامعه را بهبود بخشید و بار مالی و اجتماعی این بیماریها را کاهش داد.
