این برنامه رابه صورت تصویری و کامل اینجا در ( MEMAR TV ) ببنید
در حالی که طالبان همچنان بر تعهد خود مبنی بر جلوگیری از فعالیت گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان تأکید می‌ورزد، افزایش حملات مرزی، فعالیت داعش خراسان و تحریک طالبان پاکستانی (TTP) و هشدارهای پی‌درپی از سوی کشورهای منطقه، پرسش‌های تازه‌ای را درباره توان واقعی این گروه در مهار تروریزم برانگیخته است.
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، اخیراً از «نگرانی عمیق مسکو» نسبت به فعالیت گروه‌های تروریستی در افغانستان خبر داد و وزیر دفاع پاکستان، خواجه آصف نیز هشدار داده است که منشأ بسیاری از حملات اخیر در خاک پاکستان، افغانستان است. این اظهارات، بار دیگر وضعیت امنیتی افغانستان را در مرکز توجه منطقه و جهان قرار داده است.
🎙 گفت‌وگو با علیمداد علیم، کارشناس مسائل سیاسی
آقای علیم، با توجه به هشدارهای روسیه و پاکستان، سطح واقعی تهدید تروریسم در افغانستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
علیم: افغانستان از گذشته محل رقابت قدرت‌های بزرگ بوده است. اکنون نیز حضور ده‌ها گروه تروریستی در خاک کشور، واقعیتی انکارناپذیر است. آمریکایی‌ها پس از خروج، زمینه‌ای را فراهم کردند تا طالبان با حمایت غیرمستقیم برخی کشورها به قدرت برسند. امروز ده‌ها جریان افراطی از جمله داعش خراسان، القاعده، تحریک طالبان پاکستانی و سایر گروه‌های وابسته در افغانستان حضور دارند و از این خاک به عنوان پناهگاه استفاده می‌کنند.
او افزود: «طالبان میزبان این گروه‌هاست، و گاه به صورت ابزار فشار سیاسی و نظامی از آن‌ها استفاده می‌شود. حضور رهبران القاعده در کابل و حملهٔ هوایی آمریکا که منجر به کشته شدن ایمن‌الظواهری شد، نشان داد که انکار طالبان درباره نبود تروریست‌ها در افغانستان صحت ندارد.»
چرا طالبان با وجود وعده‌های مکرر نتوانسته‌اند این گروه‌ها را مهار کنند؟
علیم: طالبان خود یکی از شاخه‌های فکری جریان‌های افراطی‌اند. از نظر عقیدتی و ساختاری، میان طالبان و گروه‌هایی مانند TTP وجه مشترک وجود دارد. بسیاری از اعضای تحریک طالبان پاکستانی در کنار طالبان افغانستان جنگیده‌اند و پیوندهای قومی و فکری عمیقی دارند. از سوی دیگر، بازی‌های پیچیدهٔ استخباراتی در منطقه فراتر از توان طالبان است و این گروه توان و حتی ارادهٔ واقعی برای مقابله با تروریزم ندارد.
تنش‌های اخیر میان کابل و اسلام‌آباد تا چه اندازه می‌تواند به بحران دیپلماتیک یا درگیری مرزی منجر شود؟
علیم: اختلاف طالبان و پاکستان عمدتاً بر سر تحریک طالبان پاکستانی است. اسلام‌آباد از حملات مکرر این گروه در مناطق مرزی به شدت آسیب دیده و از طالبان می‌خواهد که آن‌ها را مهار کنند؛ اما طالبان به‌دلیل همان اشتراکات فکری و روابط تاریخی، تمایل چندانی به مقابله ندارند. از سوی دیگر، نقش هند در حمایت مالی از برخی جریان‌های ضدپاکستانی، وضعیت را پیچیده‌تر ساخته است. به نظر می‌رسد اختلاف میان طالبان و پاکستان از سطح تاکتیکی فراتر رفته و می‌تواند به بحران جدی‌تری تبدیل شود.
روسیه و کشورهای آسیای مرکزی چه نقشی در شکل‌دهی به چارچوب امنیتی منطقه دارند؟
علیم: این کشورها بیشتر در پی کنترل تهدید از مرزهای خود هستند. روسیه و ایران با طالبان رابطهٔ تاکتیکی برقرار کرده‌اند تا از نفوذ تروریزم به مرزهایشان جلوگیری کنند، اما این روابط مصلحتی و کوتاه‌مدت است. نگرانی از گسترش ناامنی در آسیای مرکزی جدی است و هیچ کشوری در منطقه خواهان دوام حاکمیت طالبان نیست.
عدم مشروعیت بین‌المللی طالبان تا چه حد توانایی آن‌ها را در همکاری امنیتی با همسایگان کاهش داده است؟
علیم: طالبان از نظر مشروعیت سیاسی در انزوا هستند و این انزوا به نفع‌شان تمام شده است. تا زمانی که به رسمیت شناخته نشوند، هیچ تعهدی نسبت به قوانین جهانی ندارند و بدون نظارت عمل می‌کنند. اگر طالبان مشروعیت رسمی پیدا کنند، باید پاسخگو باشند، اما در وضعیت فعلی از هر نوع مسئولیت بین‌المللی شانه خالی می‌کنند.
به باور آقای علیم، افغانستان در شرایطی پیچیده قرار دارد که هم طالبان بخشی از مشکل‌اند و هم بازیگران خارجی از این وضعیت بهره‌برداری می‌کنند. او هشدار داد که اگر طالبان نتوانند با همسایگان خود همکاری مؤثر امنیتی برقرار کنند، افغانستان بار دیگر به مرکز بحران و مبدأ صدور تروریسم در منطقه تبدیل خواهد شد.
طالبان در آزمون دشوار مهار تروریزم، نه‌تنها با تهدیدهای داخلی و حملات مرزی روبه‌رو هستند، بلکه زیر ذره‌بین قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی نیز قرار دارند. تا زمانی که گروه‌های تروریستی در خاک افغانستان فعال‌اند و روابط کابل با همسایگان پرتنش باقی بماند، ادعای ثبات و امنیت بیشتر شبیه شعار است تا واقعیت.
