از آن زمستان سال ۲۰۲۱ که طالبان بر کابل تاریکی فرود آوردند، آزادی بیان در افغانستان نه تنها محدود شد، بلکه به‌تدریج از بین رفت.
دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی تازه، نقابی سیاه بر چهرهٔ رسانه‌های کشور کشیده و نشان داده است که طالبان با سانسور سیستماتیک، ترس و خشونت، فضای رسانه‌ای را به زمینه‌ای برای اطاعت اجباری تبدیل کرده‌اند.
مرکز اطلاعات طالبان با اعلام مقررات ۱۱ماده‌ایِ مبهم، زمینه را برای تفسیرهای خودسرانه فراهم آورد. عباراتی چون «مغایر با اسلام» یا «تأثیر منفی بر روحیهٔ عمومی»، در عمل به ابزاری برای سانسور هر گزارش انتقادی تبدیل شده‌اند. با این وصف، خبرنگاران امروز نه به‌عنوان نگهبانان حقیقت، بلکه به‌عنوان متهمانی زندگی می‌کنند که هر لحظه ممکن است به خاطر یک جمله، گرفتار شوند.
وضعیت زنان خبرنگار، دردناک‌ترین فصل این فاجعهٔ رسانه‌ای است. از ۱۴۰۰ خبرنگار زن پیش از سقوط جمهوری، تنها ۶۰۰ نفر باقی مانده‌اند؛ بسیاری از آنان از ولایت‌هایی که دیگر هیچ زنی در آنجا گزارش نمی‌نویسد، ناامید شده‌اند. حضور آنان در فضای عمومی ممنوع، صدای‌شان در رادیو سانسور و فعالیت‌شان به خانه‌هایشان محدود شده است. حتی در محیط کار، مأموران «امر به معروف» بر رعایت جداسازی جنسیتی نظارت می‌کنند.
خشونت علیه روزنامه‌نگاران نیز دیگر استثناء نیست، بلکه سیاستی رسمی است. بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه‌های جسمی و روانی، و اجبار به امضای تعهدنامهٔ ترک حرفه، بخشی از روزمرهٔ خبرنگاران شجاع افغان است.
در این میان، بیش از هزار خبرنگار افغان مجبور به ترک سرزمین‌شان شده‌اند؛ بسیاری در ترکیه یا پاکستان، بدون وضعیت قانونی و در سکوتی ترسناک زندگی می‌کنند. طالبان حتی در خارج از مرزها، با نظارت از طریق سفارتخانه‌ها، سایهٔ ترس خود را بر آنان می‌اندازند. آزادی رسانه در افغانستان امروز، نه یک حق، که یک خطر مرگ‌بار است.