قلم، نماد عقلانیت، آزادی و هویت بشری است. خداوند در قرآن به قلم سوگند یاد کرده و پیامبر اسلام(ص) ارزش مرکب دانشمندان را برتر از خون شهیدان دانسته است.
اما امروز در افغانستان، قلم به اسارت گرفته شده است. طالبان با بستن دروازههای دانشگاهها و مکاتب به روی دختران و زنان، نه تنها حقوق بشر را نقض کردهاند، بلکه با آموزههای اسلام نیز در تضاد آشکار قرار گرفتهاند. این سخن، ضمن محکومیت سیاستهای ضد دانش طالبان و نقش امریکا در تقویت تروریسم، به بررسی تاریخی بیتوجهی حکومتهای افغانستان به جایگاه “قلم” میپردازد و از نویسندگان و فرهیختگان میخواهد که در دفاع از آزادی بیان و دانش، هرگز قلم را زمین نگذارند.
چهاردهم سرطان/تیرماه، روز قلم در ایران است؛ روزی که به پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای فرهنگ عمومی، به پاسداشت جایگاه قلم اختصاص یافته است. اگرچه در افغانستان، روز قلم در شانزدهم ثور/ اردیبهشت تجلیل میشود، اما از آنجا که قلم، همیشه در آسمان فرهنگ پرواز کرده و به قلمرویی تعلق دارد که فراتر از مرزهای سیاسی است، مناسب دیدم تا در همراهی با جامعه فرهنگی ایران، که قرنها با ما هم زبان و هم اندیشه بودهاند، از قلم و شکوه بیپایانش تجلیل نماییم.
قلم، زبان عقل و معرفت است. همانگونه که خداوند در قرآن فرمود: «ن وَ الْقَلَمِ وَ مَا یَسْطُرُونَ» (سوره قلم، آیه ۱)، سوگند به قلم و آنچه مینویسند. اما امروز در افغانستان، قلم به زنجیر کشیده شده است.
طالبان، با بستن مکاتب و دانشگاهها به روی دختران، نه تنها حقوق بشر را زیر پا گذاشتهاند، بلکه با تعالیم اسلام نیز در ستیزند.
اسلام، دین دانش و اندیشه است. پیامبر اکرم(ص) آزادی اسیران جنگی را در گرو آموزش خواندن و نوشتن به مسلمانان قرار داد. اما طالبان، با محروم کردن نیمی از جامعه از تحصیل، عملاً به جنگ اسلام رفتهاند. آیا این همان گروهی نیستند که ادعای اجرای شریعت دارند؟ در حالی که خداوند میفرماید: «قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ» (زمر، آیه ۹) ، بگو آیا کسانی که میدانند با کسانی که نمیدانند برابرند؟
طالبان نه تنها مکاتب را بستهاند، بلکه هر صدای آزادهای را نیز سرکوب میکنند. این اقدام، نه تنها نقض حقوق بشر است، بلکه خیانت به آینده افغانستان است. کشوری که زنانش از دانش محروم باشند، هرگز به توسعه نخواهد رسید.
امریکا، با حمایت از گروههای تروریستی در منطقه، سالهاست که آتش جنگ و ناآرامی را در افغانستان شعلهور نگه داشته است. اگر امروز طالبان به این شیوه بر افغانستان حکومت میکنند، بخشی از آن نتیجهی سیاستهای اشتباه و منفعتطلبانهی امریکاست. کشوری که خود را مدعی دموکراسی میداند، چگونه از گروهی حمایت میکند که قلم را با بستن مکاتب و دانشگاه ها بر روی دختران از دست آنان ربودهاند و روشنفکران را نیز از حق بیان محروم ساختهاند؟
متأسفانه در طول تاریخ افغانستان، هیچ حکومتی از شاهی گرفته تا جمهوریت، به راستی حرمت قلم را نگه نداشته اند. اگر دولتهای گذشته به جای سیاستزدگی و فساد، به آموزش و پرورش توجه بیشتر و بهتر میکردند، امروز افغانستان در این ورطه جهل و خشونت نمیافتاد. حکومتهای افغانستان باید از قلم معذرت بخواهند؛ زیرا با بیتوجهی به دانش و فرهنگ، آینده این سرزمین را تباه کردند.
در این تاریکی، تنها نور امید، قلم نویسندگان و فرهیختگان است. همانگونه که امام صادق(ع) فرمود: بنویس و دانش خود را میان برادرانت منتشر کن. امروز وظیفه اهل قلم است که با نوشتن، فریاد زنان و دختران کشور را به جهانیان برسانند.
قلم، سلاح ماندگار مبارزه با جهل است. طالبان با بستن مکاتب و دانشگاه ها و آموزشگاه ها بر روی زنان و دختران، میخواهند افغانستان را در تاریکی نگه دارند، اما تاریخ ثابت کرده است که هیچ زنجیری نمیتواند «قلم» را برای همیشه اسیر کند.
امیدواریم؛ روزی برسد که در کشور عزیز ما هیچ دختر و پسری از تحصیل محروم نباشد. روزی برسد که قلم، به جای اسلحه، نماد هویت ملی شود. و روزی برسد که نخبگان، نویسندگان و حکیمان، سازندگان آینده این سرزمین باشند.
به امید آن روز، از همه فرهیختگان و جوانان کشور میخواهیم که قلم را زمین نگذارید!
زیرا که قلم، تنها سلاحی است که میتواند تاریکی را بشکافد و راه آزادی را روشن کند.
«وَ الْقَلَمِ وَ مَا یَسْطُرُونَ» سوگند به قلم و آنچه مینویسند!
