به گزارش خبرگزاری معمار؛ سرور دانش، معاون دوم رئیس‌جمهور پیشین افغانستان و از نویسندگان قانون اساسی دوره جمهوریت با حضور آنلاین در يازدهمين نشست از درس گفتارهای “سده قانون اساسی در افغانستان” که روز یکشنبه ۱۴ اسد در اتاق انجمن مطالعات افغانستان موسسه آموزش عالی بیمه اکو ایران برگزار شد به ارائه سخنرانی با موضوع “ناسازگاری نظام متمرکز قوانین اساسی با جامعه متکثر و نامتمرکز افغانستان و راه حل آن” پرداخت.
دانش با تاکید بر جایگاه و اهمیت قانون اساسی در افغانستان به خصوص از این لحاظ که از مسائل بسیار مهم امروز افغانستان است، سخنرانی خود را در دو بخش نگاهی به گذشته و رویکرد به آینده ارائه داد.
دانش در مطالب بخش اول سخنرانی‌اش، از هفت قانون اساسی نوشته‌شده در طول ۱۰۰ سال اخیر در افغانستان، به تبیین و تحلیل سه قانون اساسی دوره امانی (۱۳۰۳ش)، ظاهرشاه (۱۳۴۳ش) و دوره جمهوریت (۱۳۸۲ش) به عنوان مهم‌ترین قوانین اساسی تاریخ سیاسی_ اجتماعی یک قرن اخیر افغانستان پرداخت.
بنا به گفته‌های دانش، این سه قانون اساسی از جنبه شکلی-صوری و مراحل تصویب و توشیح قوانین نیز قابل نقد و بررسی‌اند اما آنچه که در مقام نقد و بررسی مهم‌تر است تحلیل محتوایی و درون‌متنی آنهاست.
دانش مهم‌ترین نقد را متوجه نحوه مکانیسم رابطه مرکز و پیرامون به صورت تمرکزگرا در متون قانون اساسی افغانستان دانست که با واقعیت جامعه متکثر افغانستان همخوانی نداشته است چرا که قانون‌اساسی به مثابه لباسی که بر پیکره یک کشور پوشانده می‌شود باید متناسب با شرایط همان کشور باشد.
دانش با اصل خواندن تنوع و تکثر برای افغانستان، افزود: تنها ۱۴ کشور در دنیا ساحت تک‌قومی دارند و ۹۶ درصد مردم دنیا در کشورهایی با تنوع و تکثر قومی زندگی می‌کنند که دارای چندگانگی و چندپارگی قومی و فرهنگی‌اند و درباره افغانستان گفته شده است که بیش از ۳۰ قوم و زبان در این کشور وجود دارد. اما متاسفانه این تنوع و تکثر قومی و فرهنگی افغانستان در قوانين اساسی آن در نظر گرفته نشده یا کمتر لحاظ شده است.
دانش در بخشی دیگری از سخنانش با اشاره به پشتونیزم به عنوان مهم‌ترین مشکل تاریخ معاصر افغانستان که خواهان غلبه و سیطره یک قوم بر تمام اقوام بوده است، افزود: افغانستان کشور اقلیت‌هاست و این تصوّر نادرستی است که پشتون‌ها بیش از پنجاه درصد افغانستان هستند.
دانش نظام فدرالیسم را منطبق بر تنوع و تکثر قومی و فرهنگی افغانستان خواند و اظهار داشت: فدرالیسم منجر به تجزیه کشور نمی‌شود، چرا که در این نظام، تقسیم قدرت و اختیارات مطرح است نه تفویض آن.
سرور دانش که تا پیش از سقوط حکومت پیشین از مدافعان و همراهان نظام ریاستی محسوب می‌شد، بعد از سقوط نظام جمهوریت به عنوان یکی از مدافعان نظام فدرالی و غیرمتمرکز در افغانستان به شمار می‌رود.
