در تازهترین مورد از محدودیتهای رسانهای در افغانستان، حکومت طالبان نشر برنامههای سیاسی را از طریق تلویزیونهای خصوصی ممنوع اعلام کردهاست. این تصمیم، نه تنها یک محدودیت تازه، بلکه بخشی از راهبرد گستردهتر خاموشسازی کامل رسانهها و تحکیم انحصار روایتی طالبان بر جامعه است.
منابع رسانهای خبر دادهاند که مقامهای طالبانی در روزهای اخیر به شماری از شبکههای تلویزیونی هشدار دادهاند که دیگر حق پخش برنامههایی با «ماهیت سیاسی» را ندارند. این دستورالعمل در حالی صادر شده که پیش از این نیز نشر تصاویر انسان و حیوان در ۱۷ ولایت ممنوع شده بود؛ اقدامی که پیشتر نشانهای آشکار از تمایل طالبان به پالایش رسانه از هرگونه انعکاس واقعگرایانه جامعه تلقی میشد.
طالبان نهتنها در حال محدود کردن ابزارهای اطلاعرسانی هستند، بلکه فضای روانی حاکم بر فعالیتهای رسانهای را نیز بهشدت تنگ کردهاند. احمد قریشی، رئیس مرکز خبرنگاران افغانستان، از صدور دستکم ۲۲ فرمان محدودکننده علیه رسانهها از زمان به قدرت رسیدن طالبان خبر دادهاست. او هشدار داده که این روند به فروپاشی کامل رسانههای مستقل خواهد انجامید؛ رسانههایی که پیش از تسلط طالبان، یکی از معدود سنگرهای آزادی و آگاهی در کشور بودند.
خبرنگاران، بهویژه در ولایتها، از وضعیتی سخن میگویند که چیزی جز «خفقان رسانهای» نیست. سانسور و خودسانسوری در چنین فضایی به قاعده بدل شدهاست. خبرنگاران ناچارند بهجای روایت حقیقت، بازتابدهنده نسخه رسمی حکومت باشند.
در این میان، زنان خبرنگار بیشتر از همه آسیب دیدهاند. بسیاری از آنان یا از صحنه فعالیت حذف شدهاند یا به نقشهای پشت صحنه رانده شدهاند. در بسیاری از ولایتها، طالبان حتی حاضر به پاسخگویی به خبرنگاران زن نیستند. این تبعیض آشکار، بخشی از پروژه گستردهتر طالبان برای حذف تدریجی زنان از عرصه عمومی و رسانهای کشور است.
همهی این اقدامات طالبان در برابر رسانهها، با هدف ساختن جامعهای بیصدا، بیپرسش و منزوی صورت میگیرد؛ جامعهای که روایتهای رسمی بدون چالش بر ذهنها حکومت میکنند و حقیقت، به جرم «سیاسی بودن»، در گلو خفه میشود.
اگر روند سرکوب رسانهها به همین شکل ادامه یابد، افغانستان ممکن است به یکی از سیاهترین مناطق جهان از نظر آزادی رسانه و بیان بدل شود؛ کشوری که روزگاری با رشادت روزنامهنگارانش در خط مقدم آزادی ایستاده بود، اکنون در پرتگاه سکوت و تاریکی رسانهای سقوط میکند.
