۱۹ روز از درگیریهای مرزی شدید میان نیروهای طالبان و مرزبانان پاکستانی میگذرد، اما گذرگاههای کلیدی میان دو کشور، بهویژه تورخم و سپینبولدک، همچنان بستهاند. این بنبست، تجارت، رفتوآمد مردم و مناسبات انسانی میان دو طرف را با چالش جدی روبهرو کرده است
براساس گزارشها زیان مستقیم اقتصادی ناشی از این وضعیت به بیش از ۱۲۲.۵ میلیون دالر رسیده است. با گذشت هر روز از بستهماندن گذرگاه، مردم افغانستان هزینههای بیشتر اقتصادی را متحمل خواهند شد.
طبق آمارهای بانک جهانی، در پنج ماه نخست سال ۲۰۲۵، ۴۱ درصد از ۵۴۸ میلیون دالر صادرات افغانستان به پاکستان اختصاص داشته که معادل ۲۲۴.۸ میلیون دالر است. با اوسط روزانه ۱.۵ میلیون دالر صادرات به پاکستان، بستهماندن مرزها طی ۱۹ روز حدود ۲۸.۵ میلیون دالر زیان به تجار افغان وارد کرده است. بیش از ۷۰ درصد صادرات افغانستان به پاکستان شامل محصولات زراعتی است که در روزهای اخیر بخش بزرگی از آن بهدلیل توقف حملونقل در مرزها فاسد شده است.
در مقابل، ۱۹ درصد واردات افغانستان از پاکستان تأمین میشود. با توجه به واردات ۵.۳ میلیارد دالری افغانستان، ارزش کالاهای وارداتی از پاکستان در پنج ماه نخست سال جاری حدود ۷۴۲ میلیون دالر برآورد میشود؛ معادل اوسط ۴.۹۵ میلیون دالر در روز.
بدینترتیب، صادرات پاکستان به افغانستان نیز در طول ۱۹ روز بستهبودن مرزها حدود ۹۴ میلیون دالر خسارت دیده و مردم افغانستان نیز به ارزش ۹۴ میلیون دالر کالا از دست داده و یا ناگزیر شدهاند با قیمتهای بالاتر خریداری کنند.
در مجموع، تنشهای مرزی میان دو کشور دستکم ۱۲۲.۵ میلیون دالر زیان مستقیم اقتصادی به همراه داشته است.
افزون بر آن، کمبود کالاهای اساسی، افزایش قیمتها و محدودیت در دسترسی به مواد خام، فشار مضاعفی بر مصرفکنندگان و تولیدکنندگان وارد کرده است؛ در حالیکه اثرات غیرمستقیم آن بر سرمایهگذاری و زنجیره تأمین گستردهتر از آمار موجود است.
اگرچه در گذشته نیز تنشهای مرزی منجر به بستهشدن موقت مرزها شده بود، اما شدت درگیریها و تداوم انسداد فعلی، نشانهای از بحرانی عمیقتر در روابط امنیتی، سیاسی و اقتصادی کابل و اسلامآباد تلقی میشود.
تحلیلگران معتقدند که بسته ماندن این گذرگاهها نهتنها میلیاردها افغانی به اقتصاد افغانستان و پاکستان آسیب زده، بلکه زنگ خطر جدایی بیشتر در روابط دو کشور را نیز به صدا درآورده است.
با افزایش فشار اقتصادی بر تاجران، توقف صادرات و واردات، و بلاتکلیفی هزاران راننده و مسافر، نگرانیها از طولانیشدن این وضعیت بیشتر شده است. همزمان، نشانههایی از عدم اراده سیاسی لازم برای حل فوری این بحران نیز به چشم میخورد.
مقامهای طالبان و پاکستان تاکنون در چندین دور گفتوگو تلاش کردهاند که اختلافات را کاهش دهند، اما گفتوگوهای اخیر در استانبول نیز به نتیجه نرسید. موضوع حمایت طالبان از تحریک طالبان پاکستان، یکی از اصلیترین موارد اختلاف باقی مانده است.
در این میان، مردم و تاجران در دو سوی مرز بیش از همه هزینه این بنبست را میپردازند؛ در حالیکه چشمانداز روشنی برای بازگشایی سریع مرزها دیده نمیشود.