روز دختر فرصتی است برای تأمل درباره جایگاه و حقوق دختران در جوامع انسانی؛ اما در افغانستان، این روز بهجای جشن، به یادآور یک تراژدی بدل شده است. با سلطه طالبان، میلیونها دختر از آموزش، دانشگاه، کار و مشارکت اجتماعی محروم شدهاند.
دختران، نیمی از پیکره انسانیاند که با خود مهر، خلاقیت، دانش و آینده را به همراه میآورند. روز دختر، روزی برای یادآوری ارزشها و حقوق آنان است. اما در کشوری ما افغانستان، این روز برای میلیونها دختر جوان تنها یک خاطره تلخ است؛ خاطره مدرسههایی که بسته شدند، یونیفرمهایی که کنار گذاشته شده و رؤیاهایی که در سایه افراطگرایی به خواب ابدی رفته است. طالبان، به نام دین، حقوقی را سلب میکنند که خداوند در قرآن به وضوح به زنان و دختران عطا کرده است.
اسلام دینی است که دانش را فریضه دانسته، بدون تبعیض میان زن و مرد. پیامبر اسلام (ص) با صراحت بیان فرموده است: طلب العلم فریضة على كل مسلم و مسلمة. یعنی: «طلب علم بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.»
در این حدیث، پیامبر (ص) با افزودن “مسلمة” (زن مسلمان) به “مسلم” (مرد مسلمان)، صریحاً نشان داده است که زنان و دختران همانند مردان، موظف به تحصیل علم هستند. بنابراین، ممنوعیت دختران از مکتب و دانشگاه توسط طالبان، نه تنها بیپایه، بلکه در تضاد آشکار با فرمان مستقیم پیامبر اسلام است.
همچنین، حضرت علی (ع) میفرماید: حق فرزند بر پدر آن است که او را خوب نام نهد، ادب آموزد و در راه خداوند تربیت کند.
در این روایت، تعلیم و تربیت فرزند ـ که دختر و پسر را شامل میشود ـ از مهمترین حقوق اولیه فرزند دانسته شده است. تعلیم، ستون شخصیتسازی و رشد انسان است. طالبان با محروم کردن دختران از تعلیم، در حقیقت این حق الهی را از آنان سلب کردهاند و برخلاف وظیفهای که بر دوش والدین و جامعه نهاده شده، عمل میکنند.
از منظر عقل و اخلاق، تحصیل و دانایی، نیروی محرکه رشد و بالندگی جامعه است. هیچ عقل سلیمی اجازه نمیدهد که نیمی از جامعه در جهل و محرومیت نگاه داشته شوند. ظلمی که بر دختران افغان اعمال میشود، ظلمی مضاعف است: هم خلاف عقل است و هم ضد اخلاق جهانی.
محرومیت دختران از تحصیل، در نهایت افغانستان را در حلقه بسته جهل، فقر، خشونت و عقبماندگی فرهنگی گرفتار میکند. این نه سیاست دینی است و نه اخلاقی، بلکه سیاست نابودی آینده یک ملت است.
روز دختر، روزی برای گرامیداشت روشنی است، اما در افغانستان امروز، روز دختر یادآور ظلمی است که در سایه تفسیرهای خودسرانه و خلاف دین، بر دختران روا میشود. طالبان باید به روشنی دریابند که اسلام راستین، پرچمدار علم، عقلانیت و کرامت زن است؛ نه زندانبان جهالت و تحجر. آموزش دختران، فرمان پیامبر است، امر خداوند است، و راه عقل و وجدان انسانی است.
آینده روشن افغانستان از کلاسهای درس دختران آغاز میشود که تربیت دهنده نسل هاست و مادران آینده کشور، نه از سیاستهای تاریک تحجر. امروز، همه ما مسئولیم صدای مظلومانه این دختران باشیم؛ فردا شاید برای جبران خیلی دیر باشد.
طالبان اگر ادعای پیروی از اسلام دارند، باید به قرآن و سنت پیامبر بازگردند. نباید از اسلام پوششی برای تحمیل جهل و تبعیض بسازند. خداوند در قرآن، زن و مرد را با کرامت برابر آفرید: وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ. ما بنیآدم را گرامی داشتیم. (سوره اسراء، آیه ۷۰)
در این آیه، هیچ تفکیکی میان زن و مرد نشده است. پس چرا طالبان، کرامت نیمی از بنیآدم را انکار میکنند؟
روز دختر در افغانستان نه روز جشن، بلکه روز سوگواری است؛ سوگواری برای رؤیاهایی که زیر خاک جهل دفن شدهاند. اگر طالبان میخواهند مشروعیت دینی و انسانی داشته باشند، باید به آموزههای اصیل اسلام، اخلاق جهانی و خرد انسانی بازگردند. آموزش دختران، نه تهدید، بلکه امید است. تمدن، از دل مکتب و دانشگاه میروید، نه از دیوارهای ممنوعه. امروز مسئولیت همه ماست که صدای خاموششده دختران کشور را پژواک دهیم، پیش از آنکه سکوت، آیندهای تیرهتر را رقم بزند!
نویسنده: ز. نظری
