سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در گزارش خود به مناسبت «روز جهانی رادیو» بر اهمیت این رسانه به عنوان یکی از قابل اعتمادترین و گستردهترین ابزارهای ارتباطی تاکید کرده است. رادیو در شرایطی که بسیاری از پلتفرمهای جدید به سرعت تغییر میکنند، همچنان به عنوان یک رسانه پایدار و در دسترس برای مردم باقی مانده است. این رسانه نقش کلیدی در اطلاعرسانی، آموزش و کمک به جوامع در مواجهه با بحرانها ایفا میکند. با این حال، محدودیتهای طالبان باعث شده است که رادیوها در افغانستان نتوانند به طور کامل به این نقش خود عمل کنند.
گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان درباره افزایش محدودیتها بر فعالیت رادیوها و رسانهها در افغانستان، تصویری نگرانکننده از وضعیت آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات در کشور ارائه میدهد. پس از بازگشت طالبان به قدرت، فضای رسانهای افغانستان به شدت تحت فشار قرار گرفته است. این فشارها نه تنها فعالیت رسانهها را محدود کرده، بلکه حیات حرفهای خبرنگاران و کارکنان رسانهها را نیز به خطر انداخته است.
بر اساس گزارش مرکز خبرنگاران افغانستان، در یک سال گذشته حداقل هفت رادیو تعطیل شدهاند و شماری از کارکنان رسانهها نیز بازداشت و زندانی شدهاند. این اقدامات تنبیهی نشاندهنده رویکرد سرکوبگرانه طالبان در قبال رسانههایی است که دستورات آنها را نادیده میگیرند. تعطیلی رادیوها نه تنها به معنای از دست رفتن یک منبع مهم اطلاعات برای مردم است، بلکه باعث بیکاری دهها خبرنگار و کارمند رسانهای شده است.
طالبان با وجود ادعای به رسمیت شناختن قانون رسانهها، در عمل با صدور دستورالعملهای محدودکننده، بهویژه علیه رادیوها، فضای رسانهای را تنگ کردهاند. این محدودیتها شامل تعطیلی اجباری رادیوها، منع کار زنان در رسانهها، نظارت استخباراتی، جداسازی محیط کاری، ممنوعیت مصاحبه زنان با مردان و جلوگیری از پخش صدای زنان در برخی ولایات است. این اقدامات آزادی بیان را نقض میکند، و تنوع دیدگاهها و صدای زنان را نیز به شدت محدود کردهاند.
محدودیتهای اعمالشده توسط طالبان بهویژه بر زنان نیز تاثیر منفی گذاشته است. ممنوعیت کار زنان در رسانهها و جلوگیری از پخش صدای آنها در رادیوها، نه تنها حقوق زنان را نقض میکند، بلکه حضور آنها در عرصه عمومی را نیز به شدت کاهش داده است. این اقدامات باعث شده است که زنان افغانستان از دسترسی به اطلاعات و مشارکت در مجامع عمومی محروم شوند.
بنابر این وضعیت کنونی رسانهها در افغانستان نشاندهنده یک روند نزولی در زمینه آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات است. اگر طالبان به سیاستهای محدودکننده خود ادامه دهند، فضای رسانهای افغانستان به شدت تضعیف خواهد شد و مردم از دسترسی به اطلاعات مستقل و متنوع محروم خواهند ماند. این امر نه تنها به دموکراسی و حقوق بشر در افغانستان آسیب میزند، بلکه باعث انزوای بیشتر طالبان در عرصه بینالمللی خواهد شد.