یکی از مسایلی که از دیرباز نقطه اختلاف و منازعه میان افغانستان و پاکستان بوده «خط دیورند» و مرز فعلی میان دو کشور است که هر دو طرف دیدگاههای مختلفی در این باره مطرح میکنند.
این «خط فرضی» زمان عبدالرحمن خان، شاه پیشین افغانستان در سال ۱۸۹۳ میلادی توسط سر مارتیمر دیورند کشیده شده است.
هیچ حکومتی در افغانستان طی نزدیک به یک قرن گذشته خط دیورند را به عنوان مرز رسمی میان افغانستان و پاکستان نپذیرفته و همواره ادعای سرزمینی بالای اسلام آباد داشته است.
برخی مقام ها در افغانستان خط دیورند را یک قرارداد موقت میداند که تاریخ انقضای آن صد سال بوده و اکنون هیچگونه اعتبار حقوقی ندارد.
در آن سوی دیگر، حکومت پاکستان اما موضوع خط دیورند را پایان یافته میداند و بارها مقامات آن کشور تاکید کردهاند که خط دیورند «مرز رسمی» میان افغانستان و پاکستان است.
پاکستان همچنان میگوید که مرز فعلی افغانستان و پاکستان از سوی کشورها به رسمیت شناخته شده و بنا حاضر نیست بر سر آن با کابل وارد گفتگو شود.
به تازگی بار دیگر موضوع دیورند به بحث داغ سیاسی و نظامی میان حکومت طالبان و پاکستان تبدیل شده است.
در این نوشته پرسش اما این است که چرا مرز افغانستان و پاکستان اینقدر محل مخالفت و تنش میان کابل و اسلام آباد است و آیا این مخالفت نقطه پایانی خواهد داشت؟
ادعاهای مرزی افغانستان و پاکستان مبنی بر رسمیت و یا عدم رسمیت خط دیورند اما با تاثیرات و تبعات منفی فراوانی برای افغانستان بوده است.
پاکستان برای این که افغانستان را همیشه در حالت ضعف و بیثباتی نگه دارد برنامهها متفاوتی چیده است. از تقویت عناصر مخالف دولت گرفته تا تضعیف کابل در صحنههای منطقهای و جهانی. یکی از اهداف این استراتژی پاکستان نگرانی آن کشور از موضوع خط دیورند است که طبق برداشت برخی مقامات پاکستانی، افغانستان قدرتمند و باثبات، مسئله ادعای سرزمینی را تا عمق پاکستان هم دنبال خواهد کرد.
آنچه اما تاکنون از موضوع دیورند خواهی نصیب افغانستان شده گسترش ناامنی، منازعه و بیثبانی از ناحیه پاکستان بوده که به صورت هدفمند حیات سیاسی افغانستان را تهدید میکند.
این درحالی است که برخی حقوقدانان میگویند افغانستان اگر با پاکستان ادعای مرزی دارد باید به محاکم بینالمللی مراجعه کند.
از سوی هم بحث دیورند در دو سوی مرز البته حامیان بزرگ مردمی نیز دارند که متاثر از تفکرات قومی مرزها را نادیده میگیرند و به اصطلاح «آزاد قبایل» هستند.
طی سالیان اخیر اما نیروهای پاکستان اقدام به احداث استحکامات جدید مرزی نموده و بخشهای از مرز خود با افغانستان را حصارکشی کرده است.
پاکستان هدف از ایجاد استحکامات مرزی را جلوگیری از ورود شورشیان به خاک آن کشور عنوان میکنند اما در این میان زمزمههایی هم صورت میگیرد که اسلام آباد به بهانه کنترل ناامنی و تروریزم در تلاش است حضور خود را در مرز با افغانستان تقویت کند.
