در سال‌های اخیر، دیابت در افغانستان به مشکلی تبدیل شده که آرام و بی‌صدا گسترش می‌یابد، اما اثرات آن عمیق و گاه جبران‌ناپذیر است. پیام تازه سازمان جهانی صحت نیز نشان می‌دهد که این بیماری، در کشوری با زیرساخت‌های محدود صحی، می‌تواند به بحرانی خاموش اما خطرناک بدل شود. در چنین شرایطی، نبود آگاهی کافی، کمبود امکانات تشخیصی و دسترسی دشوار به درمان، بسیاری از بیماران را تا زمانی که عوارض جدی بروز نکند از وضعیت‌شان بی‌خبر نگه می‌دارد. همین واقعیت است که اهمیت توجه فوری و برنامه‌ریزی‌شده نهادهای داخلی و بین‌المللی را بیش از پیش برجسته می‌سازد.
پیام دفتر سازمان جهانی صحت در افغانستان تأکید دارد که دیابت بدون درنظر گرفتن سن یا وضعیت اجتماعی، می‌تواند هر شهروند را تحت تأثیر قرار دهد. در کشوری که هنوز بسیاری از مناطق آن به خدمات اولیه صحی دسترسی ندارند، نبود مراکز تشخیص و غربالگری معتبر سبب شده است تا دیابت غالباً در مراحل پیشرفته شناسایی شود؛ زمانی که قلب، کلیه‌ها، چشم‌ها و سیستم عصبی بدن در معرض آسیب جدی قرار گرفته‌اند. همین تأخیر در تشخیص، بار درمانی را سنگین‌تر و هزینه‌های انسانی را چند برابر می‌کند.
فقر گسترده، کمبود نیروی متخصص، دسترسی دشوار به انسولین و نبود برنامه‌های آگاهی‌دهی منظم، سبب شده تا مدیریت دیابت به یک چالش ساختاری تبدیل شود. بسیاری از خانواده‌ها توانایی پرداخت هزینه‌های آزمایش یا خرید دارو را ندارند، و در برخی مناطق، حتی یک کلینیک ابتدایی برای پیگیری وضعیت بیماران وجود ندارد. این وضعیت، مدیریت بیماری‌های مزمن را برای مردم افغانستان به امری دشوار و برای نظام صحی به باری سنگین تبدیل کرده است.
مسئولیت رسیدگی به این بحران دو بُعد دارد: از یک سو جامعه جهانی باید حمایت پایدار، داروهای حیاتی و برنامه‌های آموزشی را گسترش دهد؛ و از سوی دیگر، حکومت طالبان موظف است حداقل امکانات اولیه را برای غربالگری، تشخیص و مراقبت فراهم کند. ایجاد مراکز صحی قابل دسترس، آموزش کارکنان، و فراهم‌سازی دارو با قیمت مناسب می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در جلوگیری از افزایش مرگ‌ومیر و عوارض شدید ایفا کند.
اگر دیابت همچنان نادیده گرفته شود، پیامدهای آن در سال‌های آینده به‌مراتب گسترده‌تر خواهد بود: افزایش ناتوانی، کاهش بهره‌وری، هزینه‌های سنگین درمان و فشار بیشتر بر خانواده‌ها و نظام صحی. این یک موضوع انسانی، اجتماعی و اقتصادی است که بی‌توجهی به آن می‌تواند نسل‌های آینده را نیز با بحران روبه‌رو سازد.
هر افغان حق دارد با سلامت و کرامت زندگی کند. تحقق این حق، زمانی ممکن است که دیابت به‌عنوان یک اولویت مهم در سیاست‌گذاری‌های صحی شناخته شود و همکاری میان نهادهای بین‌المللی، حکومت و جوامع محلی برای مهار این بیماری تقویت گردد. افغانستان بیش از هر زمان دیگر نیازمند اقدام هماهنگ، آگاهی‌سازی گسترده و دسترسی عادلانه به خدمات صحی است تا بتواند از گسترش این بحران خاموش جلوگیری کند.
