در ماه‌های اخیر، گزارش‌های نگران‌کننده‌ای از افزایش موارد ابتلا به فلج اطفال در افغانستان و پاکستان، منتشر شده است. سازمان جهانی صحت (WHO) در گزارش تازه‌ای که پنجشنبه گذشته (۲۱ حمل) منتشر کرد، اعلام کرد که در چهار ماه گذشته، حداقل ۹ مورد جدید فلج اطفال در افغانستان و ۷۱ مورد در پاکستان به ثبت رسیده است.
این آمار، نسبت به دوره‌های مشابه در سال‌های گذشته، رشد چشمگیری را نشان می‌دهد و زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی در منطقه به صدا درآورده است. این افزایش، به‌ویژه به دلیل شیوع نوع خطرناک‌تر ویروس پولیو، نگرانی‌های عمیقی را در میان کارشناسان صحت جهانی ایجاد کرده است.
فلج اطفال، بیماری‌ای که عمدتاً کودکان زیر پنج سال را هدف قرار می‌دهد، از طریق ویروس پولیو منتقل می‌شود و می‌تواند به فلج دایمی یا حتی مرگ منجر شود.
اگرچه تلاش‌های جهانی برای ریشه‌کنی این بیماری از دهه‌ها پیش آغاز شده، ولی افغانستان و پاکستان همچنان جزو معدود کشورهایی هستند که نتوانسته‌اند زنجیره انتقال این ویروس را به‌طور کامل قطع کنند.
گزارش سازمان جهانی صحت نشان می‌دهد که بیشتر موارد جدید در افغانستان در مناطق جنوبی کشور، به‌ویژه در نواحی با دسترسی محدود به خدمات صحتی، شناسایی شده‌اند. در پاکستان نیز، مناطق مرزی و کم‌برخوردار بیشترین بار بیماری را متحمل شده‌اند.
یکی از عوامل کلیدی در این بحران، توقف کارزارهای واکسیناسیون خانه به خانه در افغانستان طی یک سال گذشته است. این کارزارها که به‌عنوان موثرترین روش برای ایمن‌سازی کودکان در برابر پولیو شناخته می‌شوند، به دلایل متعددی از جمله ناامنی، کمبود منابع، و مشکلات لجستیکی متوقف شده‌اند. در نتیجه، پوشش واکسیناسیون در بسیاری از مناطق کاهش یافته و زمینه برای بازگشت ویروس فراهم شده است.
در پاکستان نیز، اگرچه برنامه‌های واکسیناسیون تا حدی فعال بوده‌اند، اما مقاومت‌های اجتماعی، اطلاعات نادرست، و چالش‌های امنیتی مانع از دستیابی به پوشش کامل شده‌اند.
یکی از پیچیدگی‌های این بحران، تحرکات مرزی بین افغانستان و پاکستان است. کمیته اضطراری سازمان جهانی صحت در گزارش خود به نقش بازگشت مهاجران ثبت‌نشده از پاکستان به افغانستان، به‌ویژه در مناطق مرزی، اشاره کرده است.
این مهاجرت‌های کنترل‌نشده، که اغلب در شرایط غیرصحی رخ می‌دهند، خطر انتقال ویروس را به‌شدت افزایش داده‌اند. مناطق مرزی، به دلیل تراکم جمعیت، فقدان زیرساخت‌های صحی، و تردد مداوم، به کانون‌های بالقوه شیوع ویروس تبدیل شده‌اند.
این وضعیت، ضرورت همکاری نزدیک‌تر بین دو کشور برای نظارت بر تحرکات مرزی و اجرای برنامه‌های مشترک واکسیناسیون را برجسته می‌کند.
سازمان جهانی صحت هشدار داده است که ویروس پولیو در سال ۲۰۲۵ همچنان تهدیدی جدی برای سلامت عمومی در هر دو کشور باقی خواهد ماند. تنها در کم‌تر از یک ماه گذشته، گزارش سه مورد جدید در افغانستان نشان‌دهنده تداوم چرخه انتقال ویروس است.
این روند، نه‌تنها پیشرفت‌های پیشین در مسیر ریشه‌کنی پولیو را تهدید می‌کند، بلکه خطر سرریز شدن بیماری به کشورهای همسایه و حتی فراتر از آن را افزایش می‌دهد.
در جهانی که به لطف واکسیناسیون گسترده، فلج اطفال تقریباً در اکثر مناطق ریشه‌کن شده، ناکامی در کنترل این بیماری در افغانستان و پاکستان می‌تواند پیامدهای جهانی داشته باشد.
برای مقابله با این بحران، اقدامات فوری و چندجانبه ضروری است. نخست، از سرگیری کارزارهای واکسیناسیون خانه به خانه در افغانستان باید در اولویت قرار گیرد. این امر نیازمند تامین امنیت برای تیم‌های واکسیناسیون، تخصیص منابع مالی کافی، و جلب اعتماد جوامع محلی است.
همکاری منطقه‌ای نیز نقش کلیدی دارد. ایجاد مراکز نظارتی مشترک در مناطق مرزی، اجرای برنامه‌های هماهنگ واکسیناسیون، و تبادل اطلاعات در مورد تحرکات جمعیتی می‌تواند از گسترش ویروس جلوگیری کند.
سازمان‌های بین‌المللی، از جمله یونیسف و صندوق جهانی مبارزه با بیماری‌ها، بایستی نقش فعال‌تری در حمایت از این تلاش‌ها ایفا کنند. افزایش موارد فلج اطفال در افغانستان و پاکستان هشداری جدی به جامعه جهانی است که ریشه‌کنی این بیماری همچنان هدفی دست‌نیافتنی باقی مانده است.
بدون اقدام قاطع، این ویروس می‌تواند دستاوردهای دهه‌های گذشته را به خطر اندازد و جان هزاران کودک را تهدید کند. اکنون وقت آن است که دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی، و جوامع محلی دست در دست هم دهند تا با تقویت برنامه‌های واکسیناسیون، بهبود زیرساخت‌های صحی، و افزایش همکاری‌های منطقه‌ای، راه را برای جهانی عاری از فلج اطفال هموار کنند.
