در مراسمی که روز گذشته (دوشنبه، ۴ حمل) به مناسبت روز جهانی مبارزه با بیماری سل (توبرکلوز) در کابل برگزار شد، مقامات وزارت صحت عامه حکومت سرپرست طالبان از وضعیت نگران‌کننده شیوع این بیماری در کشور خبر دادند.
بر اساس اظهارات مسئولان، سالانه حدود ۷۵ هزار نفر در افغانستان به بیماری سل مبتلا می‌شوند که از این میان، ۱۰ هزار نفر جان خود را از دست می‌دهند. این آمار نشان‌دهنده عمق یک چالش صحی است که کشور با آن مواجه است.
عبدالولی حقانی، معین عرضه خدمات صحی وزارت صحت عامه حکومت سرپرست طالبان، در این مراسم اعلام کرد که کنترل بیماری سل از توان این وزارت خارج است.
او با استناد به تخمین سازمان جهانی صحت گفت که از هر ۱۰۰ هزار نفر، ۱۸۰ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند که با توجه به جمعیت افغانستان، این رقم به حدود ۷۵ هزار نفر در سال می‌رسد و از این تعداد، ۱۰ هزار نفر سالانه جان خود را از دست می‌دهند.
حقانی تاکید کرد که برای مهار این بیماری، همکاری و حمایت سازمان‌های بین‌المللی ضروری است و از این نهادها خواست تا در زمینه پیشگیری و تقویت سکتور صحی افغانستان اقدام کنند.
ادوین سینیزا سالوادور، رییس سازمان جهانی صحت در افغانستان نیز در این برنامه از افزایش شیوع این بیماری خبر داد و اعلام کرد که در سال گذشته میلادی (۲۰۲۴)، بیش از ۵۰ هزار مورد مثبت توبرکلوز در افغانستان ثبت شده است، در حالی که یک سال پیش از آن (۲۰۲۳)، این رقم ۴۹ هزار مورد بوده است.
این آمار نشان‌دهنده افزایش ۳.۳ درصدی شیوع بیماری سل در کشور است. سالوادور افزود که سازمان جهانی صحت در تلاش است تا با برنامه‌های هدفمند، این روند را مهار کند.
در همین حال، ستیفن رادریکاوس، رییس برنامه توسعه‌ای سازمان ملل متحد در افغانستان، بر ضرورت ریشه‌کن کردن این بیماری تأکید کرد و اظهار داشت که روز جهانی مبارزه با توبرکلوز فرصتی است تا با تعهد، سرمایه‌گذاری و اجرای برنامه‌های موثر، بتوانیم سل را در افغانستان پایان دهیم.
این اظهارات نشان‌دهنده عزم نهادهای بین‌المللی برای حمایت از افغانستان در این مبارزه است، اما تحقق این هدف نیازمند هماهنگی و منابع گسترده‌تر است.
علایم، عوامل و تدابیر
از سوی هم، کارشناسان صحی می‌گویند که توبرکلوز یک بیماری واگیردار است که از طریق هوا منتقل می‌شود و سرفه‌های طولانی‌مدت، تب و عرق شبانه از جمله علایم اصلی این بیماری هستند.
داکتران با اشاره به اهمیت تشخیص و درمان به‌موقع برای پیشگیری از گسترش این بیماری، به شهروندان توصیه می‌کنند که در صورت مشاهده سرفه مداوم به مدت بیش از یک هفته، فوراً به مراکز صحی مراجعه کنند.
افغانستان با آمار بالای ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از توبرکلوز، در وضعیت بحرانی قرار دارد و ناتوانی وزارت صحت عامه در کنترل این بیماری و افزایش شیوع آن، زنگ خطری جدی برای سلامت عمومی است.
این کشور از نظر بار بیماری سل در میان کشورهای جهان جایگاه نگران‌کننده‌ای دارد. گزارش‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، افغانستان را در فهرست ۳۰ کشور با بار بالای سل قرار داده است.
طبق آخرین آخرین گزارش‌های جهانی، افغانستان به‌عنوان یکی از کانون‌های شیوع سل در منطقه مدیترانه شرقی شناخته شده می‌شود که البته، رتبه دقیق جهانی آن بسته به معیارهایی چون شیوع یا مرگ‌ومیر ممکن است متفاوت باشد.
شیوع بالای بیماری سل در افغانستان ریشه در عوامل متعددی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به فقر گسترده، سوءتغذیه مزمن، دسترسی محدود به خدمات صحی به‌ویژه در مناطق روستایی، و زیرساخت‌های ضعیف بهداشتی اشاره کرد.
علاوه بر این، نبود آگاهی کافی در میان مردم درباره علایم و راه‌های پیشگیری، همراه با تراکم بالای جمعیت در شرایط غیرصحی، انتقال این بیماری واگیردار را تسهیل می‌کند.
همچنین، سال‌ها جنگ و بی‌ثباتی سیاسی باعث تضعیف نظام صحی و کاهش منابع لازم برای تشخیص و درمان به‌موقع این بیماری شده و افغانستان را به یکی از کانون‌های اصلی سل در منطقه تبدیل کرده است.
در این میان، همکاری نهادهای بین‌المللی می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش این معضل ایفا کند، اما تحقق این امر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری و تعهد پایدار است. تا آن زمان، آگاهی عمومی و مراجعه به‌موقع به مراکز صحی، تنها راه‌های در دسترس برای کاهش خسارات این بیماری در میان مردم به شمار می‌آیند.
وضعیت کنونی اما نشان می‌دهد که بدون مداخله جدی و هماهنگ، توبرکلوز همچنان به‌عنوان تهدیدی بزرگ برای جان و سلامت مردم افغانستان باقی خواهد ماند.
این بحران نه تنها نیازمند توجه داخلی، بلکه نیازمند حمایت جهانی است تا از تبدیل شدن آن به یک فاجعه بزرگ‌تر جلوگیری شود.
با این حال، امید به بهبود شرایط با افزایش آگاهی و همکاری‌های بین‌المللی همچنان وجود دارد، مشروط بر اینکه اقدامات عملی به سرعت آغاز شوند و تداوم یابند.