سالهای گذشته، عزاداری مردم افغانستان در شهرها و قریهها با دشواریها و محدودیتهای زیادی همراه بوده؛ بهطوری که مردم ناچار بودند با گذاشتن پیرهدار (نگهبان) در خیابانها و اطراف مجالس، عزاداری را بهصورت پنهانی برگزار کنند.
از سالهای پیش، حتی در دورافتادهترین نقاط افغانستان، مردم قریهها بهخاطر ارادت فراوان به امام حسین علیهالسلام، مجالس عزاداری برپا میکردند. در دورههایی که دولتها میآمدند و میرفتند، مردم برای اینکه عزاداری نوه پیامبر اسلام هر سال به بهترین شکل برگزار شود، از کوچک و بزرگ، زن و مرد، جان خود را فدای امام حسین علیهالسلام میکردند تا بیرق عزای او بر زمین نماند.
عزاداری در افغانستان محدود به یک فرقه مذهبی خاص نیست؛ شیعه و سنی کنار هم در این مجالس شرکت میکنند. علمای اهل سنت نیز باور دارند که اقامه عزاداری برای این خواسته پیامبر باید از سوی تمام مسلمانان انجام گیرد؛ چرا که امام حسین علیهالسلام برای احیای سنتهای اسلام قیام کرد و جان خود را در این راه فدا نمود.
مردم افغانستان در ولایتهای کابل، هرات، قندهار، مزار شریف، سرپُل و دیگر شهرهای کشور، تجمعات بزرگ عزاداری برگزار میکنند. شیعه و سنی دوشادوش یکدیگر به سوگواری میپردازند، نذورات خود را ادا میکنند و باور دارند که خداوند متعال بهواسطه امام حسین علیهالسلام، حاجات بندگان را اجابت میکند و هیچکس دست خالی از درگاه این خاندان بازنمیگردد.
محرم برای مردم افغانستان، بهویژه شیعیان، جایگاه ویژهای دارد؛ از سیاهپوش کردن کوچهها و خیابانها، موترها و موترسیکلتها با بیرقهای سیاه، سرخ و سبز، تا خرید زنجیر و بیرقهای محرمی؛ همه چیز رنگ و بوی عزای اهلبیت و یاد اولاد حضرت فاطمه زهرا سلاماللهعلیها را به خود میگیرد.
هیأتهای عزاداری افغانستانی، هرکدام با شمایل خاصی شناخته میشوند؛ برخی علمهای بزرگ و بلند دارند و برخی کوتاهتر، برخی شال سبز و برخی دیگر شال سیاه به کمر میبندند.
افغانستانیها آداب و رسوم خاصی همچون گهوارهکشی، علمکشی و منقبتخوانی را در تاریخچه مذهبی خود دارند و با عشق و ارادت فراوان در این مجالس نورانی شرکت میکنند، و هرگز حریت و آزادگی امام قریبشان را در تمام زندگی از یاد نمیبرند.
