با توجه به مخالفت‌های طالبان با جشن نوروز و تبلیغات مختلفی که در این زمینه انجام داده‌اند، لازم است به چندین جنبه از این موضوع پرداخته شود. در ابتدا باید به این نکته توجه کنیم که نوروز نه‌تنها یک جشن باستانی و فرهنگی است، بلکه به‌عنوان یک پدیده فرهنگی جهانی شناخته می‌شود که در بسیاری از کشورهای دنیا با ادیان و فرهنگ‌های مختلف جشن گرفته می‌شود. اما در این میان، طالبان به‌عنوان یک گروه با تفسیر خاص خود از اسلام، نوروز را به‌عنوان یک عید ضد اسلامی و نادرست قلمداد می‌کند.
طالبان نوروز را «عید مجوسیان» می‌داند و به این استدلال می‌پردازد که چون این جشن ریشه در دین زردشتی دارد، نباید توسط مسلمانان برگزار شود. اما باید گفت که هیچگونه آیه ای یا حدیث معتبر در قرآن و سنت پیامبر اسلام یا اهل بیت علیه‌السلام وجود ندارد که نوروز را منع کرده باشد. در واقع، تاریخ‌نگاران و علما تصریح کرده‌اند که هیچ‌یک از مکاتب اسلامی، برگزاری جشن نوروز را نه تنها حرام نمی‌دانند بلکه حتی در برخی موارد به تایید آن نیز پرداخته‌اند.
دین اسلام، به‌ویژه در قرآن و سنت پیامبر اسلام، هیچگونه تحریمی برای جشن نوروز به‌صورت مشخص مطرح نکرده است. حتی در برخی روایات اسلامی، اشاره‌هایی به اهمیت روزهایی چون نوروز به‌عنوان زمانی برای شکرگزاری و جشن وجود دارد.
آیه‌ای که در قرآن کریم به شکرگزاری نسبت باران اشاره دارد و باران هم در فصل بهار میآید برای سرسبزی و باروری نعمت های خداوند؛ در آیه از سوره نحل (سوره 16) و آیه 10 فرموده است:
“هُوَ الَّذِی أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَكُمْ لِشَرَابِكُمْ وَمِنْهُ شَجَرَاتٍ فِیهَا فِيهِ تَحْتَتْنِهِ فِيهِ“
ترجمه آیه: “او کسی است که از آسمان آبی را نازل کرد که برای نوشیدن شماست و از آن درختانی برای شما رویاند که در آن میوه‌ها و سایه‌هاست.
این آیه به لطف و نعمت‌های خداوند اشاره دارد که برای انسان‌ها از آسمان آب و درختان به عنوان منبعی برای تأمین نیازهای مادی و طبیعی آنها فراهم کرده است.
پس می بینیم که جشن گرفتن برای شکرگزاری نعمت‌های خداوند که فصل بهار با خود می آورد، چه به بهانه نوروز و چه به هر مناسبت دیگری، در اسلام نه تنها نهی نشده بلکه به نوعی تایید نیز شده است.
اهل بیت پیامبر اسلام، علی‌الخصوص امام علی (علیه‌السلام) و امام حسین (علیه‌السلام)، در روایات متعددی نوروز را تایید کرده‌اند. در برخی از روایات آمده است که امام علی (علیه‌السلام) در روز نوروز برای مردم در مسجد خطبه‌ای ایراد کرده و بر اهمیت روزهای نو و آغازهای تازه تأکید داشته‌اند. این نشان می‌دهد که نوروز نه تنها از دیدگاه اهل بیت نباید تحریم شود، بلکه باید به‌عنوان یک فرصتی برای تجدید ایمان و شکرگزاری از نعمت‌های خداوند دیده شود.
در دین مقدس اسلام، شکرگزاری از نعمت‌های خداوند از جمله فصول و طبیعت بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. فصل بهار، که نمادی از تجدید حیات و رویش طبیعت است، باید توسط مسلمانان شکرگزاری شود. قرآن کریم در سوره‌ی “الأنعام” (آیه 141) از خلقت طبیعت و فصول مختلف به‌عنوان نعمت‌های الهی یاد می‌کند و از انسان‌ها می‌خواهد که از این نعمت‌ها بهره‌برداری کنند و شکرگزار خداوند باشند. در واقع، جشن نوروز به‌عنوان آغاز بهار و نمادی از طبیعت، باید فرصتی برای شکرگزاری به درگاه خداوند باشد.
طالبان باید از منظر دینی مورد پرسش قرار گیرد که چگونه جشن نوروز، که نماد شکرگزاری از نعمت‌های خداوند و آغاز فصل بهار است، را «حرام» می‌دانند؟
آیا طالبان می‌توانند اثبات کنند که در قرآن یا سنت پیامبر (ص) تحریمی برای جشن نوروز وجود دارد؟
به‌علاوه، چرا طالبان از آموزه‌های اسلامی که بر شکرگزاری و به‌جا آوردن جشن‌های حلال تأکید دارند، غافل هستند؟
نوروز نه تنها یک جشن دینی یا قومی، بلکه یک میراث فرهنگی جهانی است که در بیش از ۱۰ کشور به‌عنوان تعطیل ملی شناخته شده است. در سال ۲۰۱۰، سازمان ملل متحد روز ۲۱ مارس را به‌عنوان روز جهانی نوروز ثبت کرد. این جشن، که از قرن‌ها پیش در آسیای میانه، خاورمیانه و قفقاز برگزار می‌شود، نمادی از تمدن‌های قدیمی و همزیستی مسالمت‌آمیز مردم با باورهای مختلف است. نوروز، با ریشه‌های غنی تاریخی و فرهنگی خود، باید به‌عنوان یک میراث جهانی ارج نهاده شود.
طالبان نه تنها با نوروز مخالفت می‌کنند، بلکه با محدود کردن دسترسی به تحصیل برای دختران و زنان، و تحمیل محدودیت‌های شدید بر آزادی‌های فرهنگی و اجتماعی، اقدامات ضد دینی، ضد فرهنگی و ضد انسانی خود را به‌طور گسترده‌ای نشان داده‌اند. اگر طبق آموزه‌های اسلام، جشن گرفتن برای نعمت‌های خداوند جایز است، چرا طالبان به‌جای ترویج شکرگزاری از خداوند، آن را ممنوع می‌کنند؟ این رفتار نه تنها با اصول انسانی مغایرت دارد بلکه در تضاد با آموزه‌های اسلامی نیز قرار دارد که بر آزادی‌های فردی و جمعی تأکید دارند.
طالبان باید بدانند که در نهایت هیچگونه مصلحت دینی یا فرهنگی از تحریم نوروز حاصل نخواهد شد. از نظر اسلامی، حلال خدا را حرام کردن و حرام خدا را حلال کردن به هیچ وجه پذیرفتنی نیست و در نهایت به زیان خود طالبان خواهد بود. کسانی که از علم، فرهنگ و آزادی‌های فردی و اجتماعی جلوگیری می‌کنند، نهایتاً به ناکامی خواهند رسید. اسلام دین شکرگزاری، محبت و تفاهم است، نه سرکوب و خشونت.
طالبان باید از اعمال ضد دینی، ضد فرهنگی و ضد انسانی دست بردارند. نوروز نه تنها یک جشن باستانی بلکه یک نعمت فرهنگی است که باید در چارچوب اصول اسلامی گرامی داشته شود. دشمنی با نوروز نه تنها به تضعیف فرهنگ و هویت مردم افغانستان می‌انجامد بلکه باعث فاصله گرفتن از ارزش‌های انسانی و اسلامی می‌شود. در نهایت، مردم افغانستان به‌ویژه جوانان و زنان باید به‌عنوان حافظان این میراث فرهنگی و دینی، در برابر چنین محدودیت‌هایی ایستادگی کنند و به روشنی نشان دهند که نوروز نه‌تنها یک روز خوشی و شادی است، بلکه نمادی از پیوند مردم با طبیعت، خداوند و یکدیگر است.
طالبان باید از اعمال ضد دینی و ضد فرهنگی خود دست بردارند و اجازه دهند مردم افغانستان در فضایی آزادانه و مطابق با اصول انسانی و اسلامی، از جشن نوروز و سایر مناسبت‌های فرهنگی بهره‌برداری کنند.
نویسنده: دکتر لنگرزاد
