در بامداد امروز چهارشنبه (۱۷ ثور/اردیبهشت) نیروی هوایی هند عملیات نظامی با کد «سندور» علیه ۹ نقطه در خاک پاکستان و کشمیر تحت کنترل این کشور اجرا کرد.
هند این حملات را علیه «اردوگاههای تروریستی» توجیه کرد، اما کشته شدن دستکم ۲۶ نفر و زخمی شدن حدود ۴۰ نفر عمدتاً غیرنظامی، موجی از خشم و اعتراض را در پاکستان برانگیخت.
پاکستان این اقدام را «تجاوز آشکار» و نقض حاکمیت ملی خود خواند و با استناد به اصل ۵۱ منشور ملل متحد، حملات تلافیجویانهای به کشمیر تحت کنترل هند انجام داد. این حملات که ۳ غیرنظامی را کشت، منطقه را به آستانه یک رویارویی نظامی تمامعیار کشاند و نگرانیهای جهانی را شدت بخشید.
مناقشه کشمیر، که از استقلال هند و پاکستان در ۱۹۴۷ ریشه گرفته، همچنان محور اصلی تنشهای دوجانبه فعلی است. حمله مرگبار به گردشگران در کشمیر تحت کنترل هند در اپریل ۲۰۲۵، که هند آن را به شبهنظامیان مورد حمایت پاکستان نسبت داد، به تشدید درگیریهای نظامی و دیپلماتیک دامن زد.
کنترل منابع آبی رود سند نیز به عاملی استراتژیک در این بحران تبدیل شده است. تصمیم هند برای تعلیق معاهده آبی سند در ۲۰۲۵، نگرانیهای پاکستان درباره امنیت آبی و کشاورزی را عمیقتر کرد و به افزایش تنشها افزود.
رقابتهای ملیگرایانه و دخالت قدرتهای خارجی، مانند حمایت چین از پاکستان و نزدیکی هند به غرب، پیچیدگی این مناقشه را دوچندان کرده است. ناکامی تلاشهای پیشین میانجیگری بینالمللی، از جمله مذاکرات تحت نظارت سازمان ملل، حل این بحران را دشوارتر ساخته است.
در واکنش به درگیریهای اخیر، تلاشهای دیپلماتیک بینالمللی برای کاهش تنش آغاز شده است. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، برای میانجیگری به دهلینو سفر کرد و از سوی دیگر، دونالد ترامپ، رئیس جمهور امریکا هم این بحران را «فاجعهبار» خواند و خواستار خویشتنداری شد.
با این حال، تبادل آتش در مرزها و تعطیلی مکاتب در مناطق مرزی، نشاندهنده شکنندگی اوضاع است که بدون توقف فوری اقدامات نظامی، خطر گسترش درگیری و تأثیرات مخرب آن بر غیرنظامیان افزایش مییابد.
در کوتاهمدت، احتمال تداوم درگیریهای محدود مرزی بالاست، اما فشارهای جهانی ممکن است دو طرف را به مذاکرات اضطراری سوق دهد. با این وجود، اختلافات عمیق بر سر کشمیر و معاهده آبی سند، حل سریع بحران را غیرمحتمل میسازد.
در بلندمدت، نبود یک چارچوب دیپلماتیک پایدار و قطبیسازی منطقهای ناشی از رقابتهای جهانی، تنشها را در این منطقه آسیا بهصورت دورهای تشدید خواهد کرد. این وضعیت، ثبات جنوب آسیا را به مخاطره میاندازد و پیامدهای اقتصادی و انسانی گستردهای به دنبال خواهد داشت.
به نظر میرسد بهترین راهحل در شرایط کنونی، توسل به دیپلماسی چندجانبه با میانجیگری قدرتهای بیطرف است. تمرکز بر حل اختلافات کلیدی، از جمله مناقشه کشمیر، احیای معاهده آبی سند و دستکشیدن پاکستان از سیاستهای هراسافکنانه در منطقه، میتواند از تشدید بحران جلوگیری کرده و زمینهساز صلح پایدار شود.
