در تازهترین تغییر ساختاری در نهادهای فرهنگی افغانستان، عنوان تاریخی «افغانفیلم» حذف و بهجای آن ساختاری به نام «مدیریت سمعی و بصری» ایجاد شده است. این تصمیم که با تغییرات قابلتوجه در ساختار اداری و تعدیل نیروهای انسانی همراه بوده، نگاهها و واکنشهای مختلفی را بهویژه در میان فعالان فرهنگی و هنری برانگیخته است.
«افغانفیلم» از زمان تأسیسش در سال ۱۳۴۷ خورشیدی، نقش مهمی در ثبت و تولید تصویرهای مستند، سینمایی و تاریخی از جامعه افغانستان ایفا کرده است. این نهاد آرشیوی کمنظیر از صحنههای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی جنگی افغانستان را در اختیار داشت که امروز بخشی از حافظه تصویری کشور به شمار میآید. حذف نام و ساختار آن، تنها یک تصمیم اداری نیست؛ بلکه بخشی از تغییر رویکرد نسبت به روایتهای تصویری و رسانهای در افغانستان است.
تغییر نام این نهاد به «مدیریت سمعی و بصری»، از نگاه بسیاری از ناظران، نشاندهنده بازتعریف مأموریت آن در چارچوب دیدگاههای فرهنگیـدینی جدید در کشور است. محدودیتهایی که در مورد تصویر جانداران، سینما، موسیقی و هنرهای نمایشی در قانونهای جدید آمده، بر جهتگیری این نهاد نیز تأثیر گذاشته است. در این نگاه تازه، تصویر بیشتر کارکرد تبلیغی و دینی پیدا میکند تا کارکرد هنری، اجتماعی یا تاریخی.
یکی از نگرانیهای جدی درباره این تغییر، سرنوشت آرشیو ارزشمند افغانفیلم است. اگر این میراث تصویری بهدرستی نگهداری یا در دسترس نسلهای آینده قرار نگیرد، بخش مهمی از حافظه جمعی کشور ممکن است از بین برود یا به روایتهایی محدود و یکجانبه فروکاسته شود. در شرایطی که تصویر یکی از ابزارهای اصلی فهم گذشته و هویت تاریخی مردم است، هرگونه محدودسازی در این زمینه میتواند پیامدهای گستردهای داشته باشد.
باید توجه داشت که نهادهایی مانند افغانفیلم، صرفاً یک اداره دولتی نیستند؛ بلکه بخشی از حافظه فرهنگی و تاریخی مردماند. تغییر در آنها، اگر با دقت، شفافیت و نگاه بلندمدت صورت نگیرد، میتواند فاصلهای میان نسلها و روایتها ایجاد کند. ثبت تصاویر گذشته، بخشی از تاریخنگاری است، و حفظ آن وظیفهای است که نهتنها بر عهده دولت، بلکه بر دوش جامعه فرهنگی، هنرمندان، پژوهشگران و رسانهها نیز هست.
شاید عنوان «افغانفیلم» دیگر در ساختار رسمی کشور وجود نداشته باشد، اما مسئولیت حفظ روایت تصویری از جامعه، همچنان باقی است. این مسئولیت اکنون بیش از پیش بر دوش آنانیست که از مسیر هنر و فرهنگ، به حفظ هویت و حافظه تاریخی مردم میاندیشند؛ چه در داخل کشور و چه در مهاجرت.
