اشاره: رمضان بشردوست، نماینده پیشین مردم کابل در پارلمان افغانستان بود. وی همچنان در سه دور انتخابات ریاست جمهوری کشور از جمله کاندیداتوران پیشتاز و دارای آرای بلند مردمی بوده است. بشردوست مدرک دکترای حقوق و علوم سیاسی از کشور فرانسه دارد و مدتی در زمان حکومت حامد کرزی به عنوان وزیر پلان نیز کار کرده است.
وی که در حال حاضر در کابل به سر می‌برد می‌گوید وضعیت امنیتی اکنون در کشور بهتر از زمان جمهوریت است. بشردوست همچنان در خصوص بحران فعلی افغانستان تاکید می‌کند که راه حل آن به میان آمدن یک ساختار مردمی است که برای مردم خدمت کند.
متن مصاحبه آقای بشردوست با خبرنگار خبرگزاری معمار را در باره اوضاع جاری و راه حل‌های بحران سیاسی، اقتصادی کشور در زیر می‌خوانیم:
خبرگزاری معمار: وضعیت کلی کشور را چطور ارزیابی می‌کنید؟
بشردوست: وضعیت امنیتی نسبت به نظام جمهوریت بهتر است. در افغانستان به جز چند حمله انتحاری که در ماه‌های اخیر صورت گرفته و یک انفجار دیگر در کوته سنگی رخ داد که تلفاتی نداشت، به جز این چند مورد در حال حاضر دیگر مشکل امنیتی وجود ندارد، مردم از این وضعیت راضی هستند و می‌گویند که ما شب و روز می‌توانیم به هر جای افغانستان سفر کنیم و هیچ مشکل خاص وجود ندارد. چند روز پیش گزارشی را خواندم که تابوت‌سازان کابل به شهرداری کابل رفته بودند و به مسئولان شهرداری گفته بودند که ما نان نداریم چون کار ما تعطیل است، از وقتی که امارت اسلامی حاکم شده کار ما تابوت سازها به کلی سقوط کرده است. شهردار به آن‌ها گفته است که ما تلاش داریم یک کار جایگزین برای‌تان پیدا کنیم.
از نظر امنیت وضعیت کشور خوب است، امنیت آمد اما برکت رفت و امروز مسئولان امارت اسلامی نتوانستند برکت را به مردم برگردانند. فرق بین امارت اسلامی و جمهوریت در پالیسی اقتصادی است که فعلاً کدام پالیسی مشخص وجود ندارد. امارت می‌گوید که ما افغانستان را به چهارراه ترانزیت تبدیل می‌کنیم مسئولان در جمهوریت نیز همین را می‌گفتند. بیشترین رابطه تجارتی ما با کشور ایران است دو میلیارد دالر رابطه تجاری با ایران [داریم] که بیشتر به نفع ایران تمام می‌شود.
در حکومتداری هم امارت اسلامی به همان وزارت‌های رفتند که در نظام جمهوریت از سوی امریکا ایجاد شده بود. مسئولان امارت با مسئولان جمهوریت فرقی ندارند آن‌ها هم موترهای ضد گلوله داشتند این‌ها هم دارند. تنها تفاوتی که در این دوره می‌توان دید این است که امارت اسلامی زورمندان و جنگ سالاران را دور کرده است. پیش از این اگر یک سرک ساخته می‌شد، خانه یک زورمند در مسیر این سرک بود کل پروژه متوقف می‌شد. در طول ۲۰ سال هیچ جاده‌ای به جز سرک عمومی ساخته نشد دلیل هم حضور زورمندان بود. امارت اسلامی خوشبختانه علیه زورمندان بسیار جدی عمل کرده است. پروژه‌های زیادی در حال ساختن است، سالنگ‌ها در حال ساخت است، شاهراه کابل- قندهار در حال ساخت است، سرک برچی و کمپنی هم کارش پیش رفته است. امارت در این بخش‌ها نسبت به جمهوریت بهتر عمل کرده است و در برخی مواد مثل جمهوریت است.
خبرگزاری معمار: ریشه‌های بحران سیاسی- اقتصادی و مشکلات اجتماعی در چیست؟
بشردوست: یک مشکل اساسی همین است که نخبگان افغانستان، نخبگان سیاسی، نخبگان اقتصادی، نخبگان فرهنگی و تمام نخبگان تقوا نداشتند و صادقانه عمل نمی‌کردند و همه منافع شخصی‌شان را مهم‌تر از منافع پدر و مادرشان می‌دانند. متاسفانه در افغانستان این وجود دارد که یک نفر به خاطر رسیدن به چوکی حاضر است دین، کشور، فرهنگ و… را بفروشد، تا جنرال شود، معین شود، وزیر شود. ما حاضریم کل کابل را ویران کنیم تا اینکه خانه مورد نظر خودمان اعمار شود، ما متاسفانه منافع شخصی را بر منافع عمومی ترجیح می‌دهیم. یک مشکل جدی که ما داریم همین است که نخبگان ما صداقت، تعهد و تقوا ندارند. مشکل ما سیستم نیست، مشکل ما نظام نیست تا زمانی که ما محتاج دیگران باشیم و منتظر پول دیگران باشیم مشکل افغانستان حل نخواهد شد.
خبرگزاری معمار: به نظر شما راه حل بحران سیاسی و اقتصادی چیست؟
بشردوست: راه حل افغانستان این است که دیگر تصمیم‌ها در مورد افعانستان در خارج از کشور گرفته نشود، تصمیم‌ها و سرنوشت کشور باید با آراء و نظریات مردم گرفته شود و کشورهای دیگر برای افغانستان نسخه ارائه نکند. راه حل دقیقاً همین است که یک فرد از میان مردم برای مردم به قدرت برسد و برای مردم خدمت کند و مردم او را به قدرت برساند نه کشورهای خارجی. کسی که از سوی مردم انتخاب شود ناگزیر است به مردم خدمت کند. کسی باید به قدرت برسد که تمام وزرا، روسا، والیان، ولسوال‌ها و تمام مسئولان حکومت‌اش چهار معیار اساسی را داشته باشند. این افراد باید چهار ویژگی داشته باشند: تقوا، تخصص، تعهد و تجربه؛ نه اینکه بر اساس قومیت و مذهب و سمت و زبان افراد گزینش شود. مسئولانی که این چهار شاخص را داشته باشند کشوری که هیچ چیزی نداشته باشد خاک را به طلا تبدیل می‌کنند.
خبرگزاری معمار: تمرکز حکومت سرپرست بر معادن چقدر می‌تواند در حل بحران اقتصادی کشور تاثیرگذار باشد؟
بشردوست: استخراج معادن زمانی می‌تواند موثر باشد که معادن به صورت تخصصی در یک رقابت آزاد گذاشته شود که شرکت‌های معتبر جهانی که امکانات مجهز برای استخراج دارد و اعتبارشان را به میلیاردها دالر نمی‌فروشند نیز حق رقابت را داشته باشند. متاسفانه فعلاً شرکت‌هایی قرارداد معادن را گرفته است که در زمان جمهوریت رشد کرده است، هیچ شرکتی بر اساس تخصص و تعهد و تجربه ساخته نشده بلکه بر تقلب بود و امروز مردم نتیجه شان را می‌بینند. امیدوار هستم که استخراج معادن به صورت مسلکی در یک رقابت آزاد قرار داده شود تا شرکت‌های معتبر با تجهیزات و وسایل لازم در استخراج معادن کشور سهم بگیرند، چون این شرکت‌ها اعتبار جهانی دارند و به خاطر پول اعتبارشان را از بین نمی‌برند.
خبرگزاری معمار: در مورد رویکرد پاکستان و اخراج مهاجران افغانستان نظرتان چیست، چرا اسلام‌آباد یک‌باره چنین تصمیم گرفته است؟
بشردوست: در این مورد یکی ظاهر قضیه است یکی باطن قضیه که من نمی‌دانم. ظاهر قضیه این است که اسلام‌آباد مدعی است که در ۲۴ حمله بعد از حاکمیت طالبان در افغانستان در ماه‌های اخیر در پاکستان صورت گرفته که آن‌ها می‌گویند ۱۴ حمله از سوی اتباع افغانستان بوده و این یک نوع انتقام‌گیری از امارت اسلامی به خاطر حمایت از تحریک طالبان پاکستانی (تی تی پی) است.
یک مسئله دیگر این است که بعضی‌ها مطرح می‌کنند که ممکن است یک برنامه مشترک میان طالبان و پاکستان باشد که مهاجران در افغانستان مخصوصا در شمال کشور جابجا کنند تا با حمایت غرب بتواند آسیای میانه و چین و روسیه را دچار مشکل کنند.
خبرگزاری معمار: دورنمای سیاسی کشور را چگونه می‌بینید؟
بشردوست: در افغانستان هیچ حرف، هیچ تصمیم، هیچ نظر و هیچ کاری بر اساس منافع ملت گرفته نمی‌شود. تصامیم در کشور بر اساس تجزیه و تحلیل اتخاذ نمی‌شود و چنین نیرویی وجود ندارد. متاسفانه در افغانستان هیچ وقت کوشش نشده که در مورد یک موضوع اطلاعات دقیق جمع‌آوری شود و اگر جمع‌آوری شود تجزیه و تحلیل نمی‌شود. به صورت کلی می‌توان گفت که افغانستان هیچ قابل پیشبینی نیست. کی فکر می‌کرد که حبیب‌الله کلکانی جای امان‌الله خان را بگیرد، کی فکر می‌کرد که نادر خان جای حبیب الله کلکانی را بگیرد، کی فکر می‌کردم که ملا محمد عمر جای استاد ربانی را بگیرد، کی فکر می‌کرد امارت اسلامی جای جمهوریت را بگیرد، بناً وضعیت افغانستان قابل پیشبینی نیست، چون هیچ چیز بر اساس مسلک، قانون و منافع ملت پیش نمی‌رود.
خبرگزاری معمار: سپاسگزارم از اینکه وقت‌تان را به ما دادید.
بشردوست: سلامت و موفق باشید.
