برخی از نیروهای مخالف طالبان در این مدت در بخش نظامی نیز فعال بوده و هرازگاهی حملاتی را علیه طالبان در داخل افغانستان راهاندازی کرده اند. شماری از آنها هم صرفا به فعالیتهای سیاسی اکتفا کرده و ظاهرا منتظر تحولات افغانستان بودهاند که به کدام سو پیش میرود.
با این حال، در مجامع داخلی و خارجی انتقادهایی نیز همواره از کارکرد این نیروها صورت گرفته و همچنان این پرسش مطرح شده که چرا مخالفان طالبان در این مدت نتوانستهاند دستاورد چندانی در برابر این گروه داشته باشند.
برای فهم چرایی این مسئله به چند مورد عمده میتوان اشاره کرد:
۱. این یک واقعیت است که در یک مبارزه و فعالیت سیاسی اتحاد و انسجام درونی یک جمع نقش عمدهای در موفقیت آن دارد. یکی از مشکلات عمده مخالفان طالبان نبود همسویی و اتحاد جمعی میان آنان بوده است. این درحالی است که صف مقابل آنان (طالبان) با وجود همه مشکلات و اختلافات داخلی که دارند اما در برابر مخالفان شان، اتحاد گروهیشان را حفظ کرده و متحدانه عمل میکنند. عمدتا همین اتحاد طالبان و انسجام سازمانی آنهاست که چه در دور اول و چه هم در دور دوم به گونه باور نکردنی شرایط را در داخل و خارج از افغانستان به نفع خود تغییر دادند. نیروهای مخالف طالبان اما با وصف ظرفیتهای قابل ملاحظهای که در اختیار داشتند و دارند و شماری از آنها هنوز هم از جایگاه بلند مردمی برخوردارند اما به دلیل نبود همین اتحاد جمعی و سازمانی و اختلافات عدیده تا هنوز نتوانسته دستاورد قابل ملاحظهای در عرصههای مورد نظر شان داشته باشند.
۲. نیروهای مخالف طالبان در بیش از دو سال گذشته از فرصتهای بین المللی هم نتوانستهاند برای جلب اعتماد جهانیان به خوبی استفاده کنند. با این که این نیروها در کشورهای دور و نزدیک تجمعات سیاسی داشتهاند اما به نظر میرسد تعدد و ضعف روایت مخالفان طالبان وعدم تواناییشان در برقراری تعاملات سیاسی باعث شده که این نشستها صرفا جنبه تبلیغاتی و نمایشی داشته باشند. درحالی که نیروهای مخالف طالبان این شانس را داشتند که با توجه به اوضاع داخلی افغانستان زمینهها را برای ایجاد تعامل بیشتر فراهم و اعتماد جامعه جهانی را جلب میکردند.
۳. فعالیتهای سیاسی نیروهای مخالف طالبان اکثرا در خارج از کشور در حد سیاسی و مدنی محصور شده و در داخل افغانستان تاهنوز چالش عمدهای برای طالبان خلق نکرده است. در شرایط فعلی این یک نقطه ضعف نیروهای مخالف طالبان است که در داخل جغرافیایی حتی به وسعت یک ولسوالی را هم در اختیار ندارند و تمام نقاط مرزی و ترانزیتی کشور هم به روی آنان بسته است. این درحالی است که موفقیت نیروهای مخالف طالبان در میدان سیاسی افغانستان تا حد زیادی بستگی به موفقیت در میدان نظامی و حضور آنها در جبهات جنگ دارد.
۴. فقدان یک طرح و چشمانداز روشن از سوی نیروهای مخالف طالبان که براساس آن جهانیان بر فرض شکست احتمالی طالبان از فردای امن و باثبات افغانستان اطمینان حاصل میکردند از دیگر نقاط ضعف این نیروها به حساب میآیند. در نظر داشته باشیم که جامعه جهانی بیست سال حضور قوای خارجی و آن همه هزینههای سرسامآور و بینتیجه را به یاد دارد. با این وصف، جهانیان این بار از سوی نیروهای مخالف طالبان که مدعیاند با رفتن طالبان و آمدن دوباره آنان در صحنهی سیاسی مشکل افغانستان حل میشود، به اطمینان محکم نیاز دارند.