گزارش تازه‌ی یونیسف و یونسکو تصویری تکان‌دهنده از فروپاشی نظام آموزشی افغانستان ارائه می‌دهد. بر اساس این گزارش، بیش از ۹۰ درصد کودکان ده‌ساله در کشور قادر به خواندن یک متن ساده نیستند؛ آماری که یکی از شدیدترین بحران‌های یادگیری در جهان را نشان می‌دهد.
در دو دهه‌ی گذشته، با وجود جنگ و فقر، آموزش در افغانستان اندکی گسترش یافته بود. اما بازگشت طالبان و سیاست‌های محدودکننده آنان، به‌ویژه علیه دختران، بسیاری از دستاوردهای آن دوره را نابود کرده است. امروز میلیون‌ها کودک، به‌ویژه دختران پس از صنف ششم، از تحصیل محروم‌اند و امید به آینده‌ای روشن هر روز کم‌رنگ‌تر می‌شود.
نظام آموزشی کشور با کمبود آموزگاران آموزش‌دیده، نبود زیرساخت‌های ایمن، مکاتب بدون برق و امکانات ابتدایی روبه‌رو است. فقر شدید نیز خانواده‌ها را ناچار کرده تا فرزندان خود را به کار وادارند، نه به مکتب؛ و این چرخه‌ی محرومیت را تداوم می‌بخشد.
هم‌زمان، آموزش و رشد دوران کودکی نیز به‌شدت نادیده گرفته شده است. کمتر از یک درصد کودکان سه تا پنج‌ساله در آموزش‌های اولیه ثبت‌نام دارند، در حالی که این سال‌ها حیاتی‌ترین مرحله‌ی رشد ذهنی و اجتماعی آنان است.
بحران آموزش در افغانستان تنها یک مسئله داخلی نیست؛ این بحران، وجدان جهانی را خطاب قرار می‌دهد. جامعه‌ی بین‌المللی باید از واکنش‌های نمادین فراتر رود و برای حفظ حق آموزش—به‌ویژه برای دختران—دست به اقدام عملی و پایدار بزند.
امروز در افغانستان، تنها دروازه‌های مکاتب بسته نمی‌شوند؛ بلکه چراغ یادگیری و امید در ذهن نسل آینده رو به خاموشی است.
