این برنامه رابه صورت کامل اینجا ببنید
🔹 خبرگزاری معمار | ویژه‌برنامه فانوس
در حالی‌که افغانستان با یکی از شدیدترین خشکسالی‌های دهه‌های اخیر مواجه است، نبود زیرساخت‌های مناسب، ضعف در مدیریت منابع طبیعی، و نبود برنامه‌ریزی علمی، این کشور را در برابر بحران آب آسیب‌پذیرتر از هر زمان دیگر کرده است. در برنامه این هفته «فانوس»، اقای جاوید گلستانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه محیط زیست، در گفت‌وگو با حلیمه رضایی، مجری برنامه، از ابعاد نگران‌کننده این بحران پرده برداشت.
خشکسالی؛ تهدیدی ملی با تبعات گسترده
به گفته گلستانی، بحران خشکسالی در افغانستان صرفاً یک پدیده طبیعی نیست، بلکه به‌دلیل مجموعه‌ای از عوامل انسانی و ساختاری، به یک تهدید ملی تبدیل شده است. کاهش چشمگیر بارندگی‌ها، یخبندان‌های دیررس، و تخریب گسترده محیط زیست، همگی در شرایطی اتفاق افتاده‌اند که کشور فاقد زیرساخت‌های مدرن مدیریت منابع آبی است.
فرسایش خاک و نابودی منابع طبیعی
یکی از مهم‌ترین عواملی که این استاد دانشگاه بر آن تأکید داشت، فرسایش خاک و قطع بی‌رویه درختان است؛ امری که باعث شده زمین توانایی جذب و نگه‌داری آب را از دست بدهد. به باور او، وابستگی شدید کشور به کشاورزی سنتی و غیراصولی، وضعیت را وخیم‌تر کرده و منجر به اتلاف حجم زیادی از منابع آبی شده است.
فقر، مهاجرت، و فروپاشی ساختار روستایی
با خشک شدن زمین‌های کشاورزی، بسیاری از روستانشینان توان ادامه فعالیت اقتصادی را ندارند. دکتر گلستانی هشدار داد که این روند باعث افزایش فقر، مهاجرت بی‌رویه به شهرها و در نهایت فشار شدید بر زیرساخت‌های شهری شده است؛ پیامدهایی که در بلندمدت امنیت، اشتغال و خدمات عمومی را نیز با بحران مواجه می‌کند.
نبود ظرفیت‌های مدیریتی در حکومت فعلی
گلستانی در ادامه گفت‌وگو تصریح کرد که حکومت فعلی فاقد توان لازم برای مقابله با بحران‌های سیستمی مانند خشکسالی است. او خاطرنشان کرد که اقدامات کنونی بیشتر توسط نهادهای بین‌المللی و به‌صورت پراکنده انجام می‌شود، بدون آن‌که چشم‌انداز یا برنامه‌ریزی بلندمدتی برای مهار این بحران وجود داشته باشد.
چه باید کرد؟ راه‌حل‌هایی برای نجات منابع آبی
در پاسخ به راه‌حل‌ها، دکتر گلستانی چهار محور اساسی را مطرح کرد:
- افزایش آگاهی عمومی درباره ارزش منابع طبیعی؛
- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آبی از جمله سدها، چاه‌های عمیق و آبیاری قطره‌ای؛
- آموزش کشاورزان در استفاده بهینه از آب؛
- همکاری بین‌المللی برای تأمین منابع و انتقال تکنولوژی.
پیام امید؛ تا زمانی که آگاهی هست، امید هست
این استاد دانشگاه در پایان تأکید کرد: «تا زمانی که آب هست، زندگی هست و تا زمانی که آگاهی هست، امید هست. هر شهروند افغان می‌تواند در حفظ محیط زیست سهمی داشته باشد.»
برنامه «فانوس» که به بررسی چالش‌های اجتماعی و سیاسی افغانستان می‌پردازد، در نظر دارد با طرح مسائل کلیدی از زبان کارشناسان، گامی در جهت آگاهی‌بخشی و تقویت گفت‌وگوهای تخصصی در جامعه بردارد.
