بیش از چهار سال از بازگشت طالبان به قدرت میگذرد، اما رسانههای افغانستان همچنان در فضایی خفقانآور و پر از محدودیت نفس میکشند.
آنچه امروز شاهد آن هستیم، نه تنها تهدید آزادی بیان، بلکه نابودی سیستماتیک یکی از ارکان اساسی جامعه مدنی است.
سازمان حمایت از رسانههای افغانستان (امسو) در واکنش به جدیدترین دستور طالبان در ولایت هرات، با محکومیت ممنوعیت نشر تصاویر موجودات زنده، هشدار جدی نسبت به پیامدهای فاجعهبار این تصمیم داده است.
این اقدام که به بیش از ۲۰ ولایت دیگر گسترش یافته، نشاندهنده عمق بحران موجود در عرصه رسانهای کشور است.
آمارهای تکاندهندهای که امسو منتشر کرده، تصویر تلخی از وضعیت خبرنگاران ترسیم میکند. ۹۲ درصد خبرنگاران زن مجبور به سانسور گزارشهای خود شدهاند، در حالی که تنها ۶.۹ درصد آنان اجازه فعالیت دارند. این رقم، فراتر از یک آمار ساده، حکایت از حذف کامل نیمی از ظرفیت اطلاعرسانی جامعه دارد.
منبع همچنان میافزاید که تهدید و ارعاب نیز بخشی جداییناپذیر از تجربه روزانه خبرنگاران شده است. ۵۵ درصد آنان تهدید مستقیم دریافت کرده و نیمی از خبرنگاران امید خود برای ادامه فعالیت را از دست دادهاند. این وضعیت، زمینهساز مهاجرت گسترده اهالی رسانه و تعطیلی دهها رسانه شده است.
این درحالی است که رسانه در جهان معاصر، نه تنها ابزار اطلاعرسانی، بلکه رکن اساسی توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع محسوب میشود.
علاوه بر این، فعالیت مسئولانه و اصولی رسانهها، عاملی کلیدی در ارتقای آگاهی عمومی و تقویت مشارکت شهروندی است. اما طالبان با اعمال فشارهای سیستماتیک، در صدد خفه کردن هرگونه صدای مستقل و تنوع فکری برآمده است.
این رویکرد تقابلی نه تنها وجهه بینالمللی طالبان را مخدوش میکند، بلکه آنان را در برابر جنگی اعلامنشده با نمودهای فرهنگ و مدنیت قرار میدهد.
درحالیکه امکان ایجاد سازوکاری جامع و معقول برای همزیستی با رسانهها وجود داشت، متاسفانه گزینه سرکوب و محدودیت برگزیده شد.
چنانچه تعطیلی کامل رسانهها هدف نهایی طالبان باشد، این سیاست عواقب خطرناکی برای آینده افغانستان در پی خواهد داشت.
جامعهای که از حق دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان محروم میشود، محکوم به عقبماندگی و انزوای فرهنگی است. با این وصف، مسیری که طالبان در پیش گرفته، نه تنها رسانهها، بلکه آینده فرهنگی و اجتماعی افغانستان را تهدید میکند.